Zašto neki naučnici smatraju da su stari Grci otkrili Ameriku još pre Kolumba

Sugestija da su stari Grci stigli u Ameriku pre Kolumba može se činiti neistinitom, ali određeni istraživači tvrde drugačije.

Teorija je u potpunosti zasnovana na analizi dijaloga čiji je autor grčki istoričar Plutarh koji je preminuo 119. godine nove ere.

Dr Janis Liritzis, profesor arheonomije na Egejskom univerzitetu, proučavao je Plutarhov tekst i došao do teorije da su stari Grci zaista stigli do Amerike.

Plutarhov tekst "Na licu koje se pojavljuje u Mesečevoj kugli", opšte poznat kao "De Facie", Lambrijas traži od Sile Kartaginjanina da ispriča priču koju je čuo od sluga Hronovog hrama u Kartagini.

Sila prila Lambrijasu o putniku koji je posetio hram nakon povratka sa dugog putovanja na daleki, ogromni kontinent.

Grčki naučnik je iz toga zaključio da su Grci putovali u Ameriku.

Dr Liritzis svoju teoriju zasniva na naučnim podacima iznesenim u radu koji je napisao zajedno sa astronomom Panajotom Preka-Papademom, fizozofom Konstantinosom Kalahanisom, meteorologom Krisom Tzaniosom i konsultantom za informacione tehnologije Panajotisom Antonopulosom.

Prema putniku iz Plutarhovog dela, novi putnici bi putovali na veliki kontinent na otprilike svakih 30 godina, kada se planeta Saturn - Grci je zovu Kronos, pojavila u sazvežđu Bika.

Dr Liritzis i njegove kolege tvrde da su stari Grci putovali na kontinent koji je zaista bio Severna Amerika.

Istraživači tvrde da su Grci mogli da koriste svoje detaljno znanje o astronomiji kako bi odredili lokacije atlanskih struja koje bi ih mogle pomicati prema zapadu.

Potpuno pomračenje Sunca pojavljuje se u priči koju je opisao putnik u ovom delu, pa je grčki istraživački tim pretraživao pet milenijuma zapisa o pomračenjima kako bi pronašao jedan koji zadovoljava parametre ovog dijaloga.

Istraživači su se odlučili za jedno pomračenje koje se dogodilo 75. godine nove ere. Koristeći astronomski softver, dr Liritzisov tim je uvideo da bi se u decenijama oko ovog pomračenja Saturn zaista pojavio u Biku tokom tri perioda: od 26. do 29. godine, od 56. do 58. godine i 85. do 88. godine.

Tim je iskoristio pomračenje 75. godine da bi izračunao vreme razgovora između Plutarhovog brata i Kartaginjanina.

Na osnovu toga, Liritzis i njegove kolege su vremensko ograničenje samog putovanja postavili u period kada je Saturn poslednji put bio  u Biku, odnosno 56. godine.

Istraživači su pretpostavli da su pripreme za putovanje koje je Sila opisao, počele te godine, a putnici bi u Severnu Ameriku stigli 57. godine.

Prema mišljenju naučnika, stari Grci su u Americi ostajali godinu dana, a kući bi plovili u jesen 58. godine naše ere, kada se Saturn iselio iz Bika. Ovo je bilo poslednje putovanje u vreme Plutarhovog pisanja.

Po onome što su zaključili iz Plutarhovog teksta, takva putovanja su se morala odvijati svakih 30 godina u rasponu od nekoliko vekova, pretpostavlja grčki tim.

Geografski opisi podržavaju teoriju

Analiza ovih dijaliga uzima tragove i iz tadašnjih geografskih opisa. Plutarhov tekst pominje "veliki kontinent" izvan ostrva Ogigi, koje je, prema tekstu i petodnevno putovanje trijerom zapadno od Britanije.

Plutarh je takođe napisao da su grčki doseljenici pristupli "velikom kontinentu" kroz zaliv koji se poravnava sa deltom reke Volge, severnim ulazom u Kaspijsko more.

AP Photo

Liritzis kaže da su starogrčki doseljenici možda putovali u današnju Ameriku radi istraživanja, bogaćenja ili u verske svrhe.

Mehanizam sa Antikitere, neka vrsta astronomskog računara za stare Grke, podržava teoriju da su stari Grci pomno pratili kretanje zvezda i planeta.

Neki arheolozi osporavaju teoriju

Dok jedni kažu da je putovanje starih Grka u Ameriku neverovatno - mada ne nužno i nemoguće, drugi arheolozi to potpuno odbacuju, rekavši da nema dokaza da su stari Grci stigli do Amerike, a još manje tamo boravli, čak i na kratko.

Profesor arheologije na Univerzitetu Britanska Kolumbija koji proučava podvodnu arheologiju i istočnom Mediteranu rekao je da slučajni prelazak starih Grka nije nemoguć, ali da nema čvrstih dokaza koji potvrđuju takvu teoriju.

Brendan Folej, podvodni arheolog sa Univerziteta Lund u Švedskoj koji proučava olupine brodova iz davnina, rekao je da stari Grci nisu posedovali navigacijske tehnologije i znanje za navigaciju u otvorenom Atlantiku.

Grčko-kanadski arheolog ima sličnu teoriju

Grčko-kanadski istraživač egejskih skripti, dr Minas Cikritcis, ima teoriju koja podseća na onu koju zastupa dr Liritzis.

On je izjavio da su stari Grci možda stigli u Ameriku godinama pre nego što je to učinio italijanski pomorac Kristifor Kolumbo 1492. godine.

Cikritcis, koji je takođe proučavao Plutarhovo delo pokazao je - i putem kompjuterskih programa, da su stari Grci znali da "zapadno od tri ostrva i severozapadno od Britanije" postoji "veliki kontinent".

Grčko-kanadski istraživač smatra da je komunikacija između Grčke i Amerike započela tokom minojske ere i da se nastavila do helenističkih vremena.

Svrha ovih putovanja tokom bronzanog doba bila je vezana za trgovinu i transport visokokvalitetnog bakra iz Gornjeg jezera na granici SAD i Kanade.

Nakon Minojaca, Mikeni su nastavili putovanje. Kasnije, tokom gvozdenog doba, interesovanje za region je opalo, smatra Cikritcis.

Ipak, dok ne bude konkretnih dokaza o tome da su Grci otkrili Ameriku, Kristofer Kolumbo ostaje njen "otac".

(Priredila T.T.)