Igre 
Džeruzalem post: Moša Pijade i danas važan u borbi protiv istorijskog revizionizma
Komentari05/01/2025
-12:30
Izraelski list "Džeruzalem post" objavio je opširan tekst posvećen Moši Pijadi, komunisti i revolucionaru, koji je predstavljen kao ličnost koja je i danas važna u borbi protiv istorijskog revizionizma.
"Život Moše Pijade služi kao moćna prizma za razumevanje seizmičkih promena, ideoloških borbi i turbulentnih vremena kroz koje je Evropa prolazila u 20. veku", navodi se u tekstu.
List je detaljno opisao njegov život, podsetivši da je Pijade bio iz ugledne trgovačke porodice sefardskog porekla, kao i da je od mladih dana imao umetničke sklonosti koje je podstakao njegov najstariji brat David.
Navodi da se Pijade tokom školskih dana pridružio književnoj grupi Nada, i da se tada kod njega rodilo interesovanje za socijalističke ideje, a na svoj 14. rođendan sebi je poklonio delo Karla Marksa, "Kapital".
Kako navodi izraelski list, Pijade je nastavio studije umetnosti, preselivši se u Minhen, ali nakon očevog bankrota, prekinuo je formalno obrazovanje.
Nakon kraćeg boravka u Francuskoj vratio se u Beograd 1910. godine, kada je postao novinar, započevši svoj intelektualni i politički put.
Odbijen kao dobrovoljan u Prvom svetskom ratu
Konzul Srbije u Izraelu Aleksandar Nikolić ispričao je da je Mošu Pijade zapravo stariji brat David usmerio ka levičarskim avangardnim idejama tog vremena, dodajući da je kasnije postao i jedan od najvažnijih prevodilaca dela poput Marksovog "Kapitala".
Povezane vesti
Izraelski list navodi i da se Pijade u Prvom svetskom ratu prijavio kao dobrovoljac u srpsku vojsku, ali je odbijen.
Nakon rata, pokrenuo je dnevni list "Slobodna reč" u Beogradu, a 1920. se zvanično pridružio KPJ.
Godinu kasnije pridružio se Izvršnom komitetu KPJ nakon hapšenja njenih članova usred gušenja komunističkih aktivnosti.
Pijade je, navodi se, vodio podzemnu štampariju u Beogradu, gde se štampala komunistička literatura, poput časopisa „Komunist“ što su vlasti otkrile 1925. godine, pa je uhapšen i osuđen na 12-ogodišnju zatvorsku kaznu za "protivdržavne aktivnosti".
Pošto je nastavio aktivizam i u zatvoru, kazna mu je kasnije produžena za dve godine.
U zatvoru sreo Tita
U zatvoru je Pijade sreo Josipa Broza Tita i sa njim se zbližio. Konzul Nikolić navodi da je kao zatvorenik, Tito bio zadužen za malu elektranu koja je proizvodila struju, a Pijade mu je bio pomoćnik i tu su se upoznali.
“To su bila vremena kada je Pijade bio veoma poznat zatvorenicima kao prevodilac. Posvetili su ovaj period svog života stvaranju intelektualne baze za komunistički pokret”, opisao je Nikolić, dodajući da je Pijade tu preveo "Kapital" na srpsko-hrvatski kao i "Komunistički manifest".
Povezane vesti
Nakon oslobođenja u aprilu 1939. godine, Pijade je nastavio sa političkim aktivnostima, više puta je hapšen, da bi 1940. na konferenciji KPJ bio izabran u Centralni komitet.
Tanjug/HINA/Siniša Kalajdžija
Kasnije je kratko bio zatočen u koncentracionom logoru Bileća i još jednom početkom 1941. da bi bio pušten samo nekoliko dana pre napada na Jugoslaviju u aprilu 1941. godine.
"Džeruzalem post" navodi da je Pijade u Drugom svetskom ratu imao ključnu ulogu u organizovanju administrativnih i propagandnih napora jugoslovenskih partizana.
Povezane vesti
On se preselio u Crnu Goru, gde je predvodio ustanak pod vođstvom komunista protiv okupacije u julu 1941. a do kraja te godine se pridružio glavnom partizanskom štabu, fokusirajući se na organizovanje snabdevanja i upravljanje oslobođenim teritorijama, a ne na vojnu strategiju.
List je podsetio da je Pijade tokom Holokausta pretrpeo ogromne lične gubitke, pošto je većina njegove porodice ubijena u koncentracionim logorima.
"Centralna ličnost u političkoj rekonstrukciji Jugoslavije"
On je, ističe se, bio glavna ličnost u organizovanju Antifašističkog veća za narodno oslobođenje Jugoslavije AVNOJ-a, kao i njegov potpredsednik, a bio je i vodeća figura u osnivanju Tanjuga, koji je kao partizanska novinska agencija imao cilj da privuče međunarodnu podršku za partizanski pokret, navodi "Džeruzalem post".
List ukazuje da je nakon rata Pijade postao centralna ličnost u političkoj rekonstrukciji Jugoslavije pod Titom.
Obavljao je funkcije potpredsednika Savezne skupštine, dok je kasnije imenovanje za predsednika Savezne narodne skupštine označilo vrhunac njegove političke karijere.
Kako se navodi, kao predsednik jugoslovenske skupštine, Pijade je igrao ključnu ulogu u oblikovanju politika koje su imale za cilj harmonizaciju komplikovane federacije nekoliko država i naroda.
"Pijade je bio i zagovornik samoupravnog sistema, što je obeležje Titovog socijalizma, a bili su značajni i njegovi diplomatski napori, posebno nakon razlaza Tita i Staljina", navodi list.
Nikolić ukazuje da su godine posle Holokausta i posle oslobođenja zemlje bile kritične, a da je Pijade imao ogromnu moć i skoro bezgranično Titovo poverenje.
Pomagao Jevrejima u Jugoslaviji
Prema njegovim rečima, Pijade je bio najviši partijski lider na nacionalnom, saveznom, a ne samo pokrajinskom nivou.
"On je bio veoma zainteresovan za promovisanje bolje slike o Jugoslaviji, posebno nakon otcepljenja od Staljina i Sovjetskog Saveza 1948. godine, što je bilo ključno za Jugoslaviju. Zbog toga je bilo važno imati što bolje odnose sa SAD, Velikom Britanijom i Francuskom ili drugim važnim zapadnim zemljama“, istakao je Nikolić.
Izraelski list podseća da, Pijade, iako nije bio religiozni Jevrejin niti član zajednice, nikada nije javno krio svoju veru i da je komunicirao sa ostatkom zajednice razorene Holokaustom.
Nikolić ističe da Pijade nikada nije poricao svoje korene, ali je imao i privilegiju da pomogne kada je Jevrejima bilo tako teško da nekako povrate živote.
“A najvažnije pitanje jevrejske zajednice kasnih 1940-ih bilo je, naravno, mogućnost dobijanja dozvole za ’aliju’, to jest naseljavanje u kasniju državu Izrael“, ukazao je on.
Između 1948. i 1952. godine, više od 8.500 jugoslovenskih Jevreja, što je bila otprilike polovina preživelih Holokausta u regionu, emigriralo je u novoosnovanu državu Izrael, podsetio je list.
Akcije Moše Pijade u pomaganju Jevrejima u Jugoslaviji, često protiv značajnog suprotstavljanja, istakle su njegovu humanost i razumevanje jevrejskih nedaća.
Pijade je preminuo u Parizu 1957. godine, a njegova smrt bila je kraj jedne ere. Njegovo ime su ponele ulice, škole i spomenici širom Jugoslavije.
Konzul Nikolić naglasio je da je Pijade bio pravi, idealistički komunista, bez ikakvog konformizma i oportunizma, kao i da je danas veoma važan u borbi protiv istorijskog revizionizma.
Preporuka za vas
Komentari (0)