Godišnjica rađanja zemlje koja više ne postoji: Kako je država Srba, Hrvata i Slovenaca postala Kraljevina Jugoslavija

Na današnji dan, 3. oktobra 1929. kralj Aleksandar Karađorđević dao je dotadašnjoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca novi naziv - Kraljevina Jugoslavija. 

Promena naziva države pratila je korenite promene u samoj državnoj strukturi, nakon što je kralj 6. januara iste godine raspustio Narodnu skupštinu, ukinuo Vidovdanski ustav i uveo diktaturu.

Ideja o stvaranju zajedničke države koja bi okupila Južne Slovene koji su živeli na području Srbije, Crne Gore i slovenskih delova Austrougarske razvijala se još od 19. veka, ali su se preduslovi za njeno ostvarenje stekli tek po završetku Prvog svetskog rata. 

profimedia

Nakon rata, pod vođstvom Jugoslovenskog odbora formiranog tri godine ranije, u Zagrebu je formirana Država Slovenaca, Hrvata i Srba, dok su istovremeno crnogorski delegati na Podgoričkoj skupštini doneli odluku o prisajedinjenju Crne Gore Srbiji. Pritom, i delegati Velike narodne skupštine Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena u Banatu, Bačkoj i Baranji su 25. novembra doneli odluku da se direktno pripoje Kraljevini Srbiji. Ujedinjenje Srbije sa zemljama nezavisne države Slovenaca, Hrvata i Srba u jedinstveno Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca proglasio je regent Aleksandar I Karađorđević, u ime svog oca, kralja Petra I Karađorđevića, 1. decembra 1918. godine.

Međutim, sporovi oko državnog uređenja javili su se već na samom početku. Dok su srpski političari jugoslovensku državu smatrali za prirodni nastavak Kraljevine Srbije, za hrvatske i slovenačke stranke je nova država bila samo okvir u kojem će nastaviti nacionalno okupljanje i jačanje nacionalnih pozicija.

Iako su u prvim godinama uspevali da pronađu rešenja za neusaglašenost ciljeva, sve se promenio događaj na skupštinskoj sednici 20. juna 1928. kada je Puniša Račić, srpski političar iz Crne Gore, pucao na poslanike Hrvatske seljačke stranke. Pavle Radić i Đuro Basariček podlegli su povredama na licu mesta, a vođa stranke Stjepan Radić preminuo je od posledica ranjavanja nakon mesec dana. 

Javno vlasništvo

Kralj Aleksandar je reagovao na ovaj događaj 6. januara 1929. godine ukidanjem ustava, raspuštanjem Narodne skupštine i objavljivanjem Zakona o kraljevskoj vlasti i vrhovnoj državnoj upravi, kojim je preneta izvršna vlast na kralja i zabranjen rad svih političkih stranaka, sindikata, te udruženja koja su imala verska ili plemenska obeležja. Kralj Aleksandar je time zaveo ličnu diktaturu. 

Povezane vesti

Društvo

Porodično blago Didića mali arhiv srpske istorije: Gibanica za kralja Petra i kesten koji je posadio vođa Timočke bune

Fotografije i dokumenta iz vremena Kraljevine Jugoslavije u doba vladavine kralja Petra I Karađorđevića, čuvaju kao uspomenu na svog pretka

29/01/2023

17:00

https://www.euronews.rs/srbija/drustvo/75724/porodicno-blago-didica-mali-arhiv-srpske-istorije-gibanica-za-kralja-petra-i-kesten-koji-je-posadio-voda-timocke-bune/vest

pročitaj celu vest

Politika

Beograd i Pokret nesvrstanih 60 godina kasnije: Kakvi su odnosi Srbije i članica pokreta danas?

Pre šest decenija godina, Beograd je bio domaćin Osnivačke konferencije Pokreta nesvrstanih.

19/09/2021

22:19

https://www.euronews.rs/srbija/politika/15424/beograd-i-pokret-nesvrstanih-60-godina-kasnije-kakvi-su-odnosi-srbije-i-clanica-pokreta-danas/vest

pročitaj celu vest

Iste godine je promenjeno ime države Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca u Kraljevina Jugoslavija, proglašena je jedinstvena jugoslovenska nacija u nedeljivoj kraljevini i promenjeno unutrašnje teritorijalno uređenje.

Kralj je 1931. godine odustao od diktature i doneo je 3. septembra novi (oktroisani) ustav. Sprovedeni su formalni parlamentarni izbori na kojima se pojavila samo jedna stranka, režimska Jugoslovensko radničko-seljačka demokratija, kasnije preimenovana u Jugoslovensku nacionalnu stranku.

Kralj Aleksandar je ubijen 9. oktobra 1934. godine u Marseju, prilikom njegove zvanične posete Francuskoj, a taj događaj potpuno će promeniti tok istorije za prostore Balkana. 

Pošto je najstariji Aleksandrov sin Petar bio maloletan, tročlano namesništvo na čelu sa bratom od strica pokojnog kralja, knezom Pavlom Karađorđevićem, preuzelo je ulogu vlasti.