Prvi rezultati popisa u Crnoj Gori otvorili niz pitanja: Zašto je objava "ključnog" dela podataka odložena?

Komentari

Autor: Euronews Srbija

31/01/2024

16:15

Prvi rezultati popisa u Crnoj Gori otvorili niz pitanja: Zašto je objava "ključnog" dela podataka odložena? - Copyright Euronews Srbija, Unsplash, profimedia

veličina teksta

Aa Aa

Prema prvim preliminarnim rezultatima popisa, koje je u četvrtak objavila crnogorska agencija Monstat, u Crnoj Gori živi 633.158 stanovnika, što je oko dva odsto više nego prema prethodnom popisu iz 2011. godine. Iako ovo jeste najveće iznenađenje, izostalo je objavljivanje politički možda i najvažnijih rezulatata - o nacionalnoj strukturi i jeziku u kojima će, ocenjuju analitičari, verovatno biti većih odstupanja u odnosu na podatke od pre 13 godina.

Popis, koji je sproveden u decembru 2023, pokazao je najveće povećanje broja stanovnika u Podgorici, Nikšiću, Baru i Bijelom Polju, u kojima živi preko polovina stanovnika Crne Gore. U Podgorici, glavnom gradu, koncentrisana je četvrtina crnogorskog stanovništva.

Najveći pad broja stanovnika ima mala opština Plužine, na granici sa Bosnom i Hercegovinom, koja je od 2011. godine izgubila trećinu ukupnog broja stanovnika.

Međutim, kako je saopšteno iz Monstata, ostali podaci popisa, poput onih o nacionalnoj pripadnosti, biće objavljeni u roku od šest meseci, kada budu obrađeni. Ovo odlaganje objavljivanja tih podataka već je izazvalo različite spekulacije u medijima, pa su tako nezvanični rezultati, na koje su se pozvali pojedini mediji u Crnoj Gori, navodno pokazali da se na popisu više od 36 odsto građana izjasnilo kao Srbi.

Istoričar Aleksandar Raković izjavio je nedavno, kako je prenela Politika, da "prema pouzdanim saznanjima" Srba ima između 37 i 38 odsto, a da srpski jezik kao maternji govori oko 52 odsto građana Crne Gore.

Gde će biti "značajnih" pomaka u odnosu na 2011?

Popis u Crnoj Gori, podsetimo, dva puta je odgađan tokom prošle godine, a popisna kampanja čak je ličila na političku. Osnovni pritisak na stanovnike te zemlje bio je fokusiran na nacionalno izjašnjavanje i na jezik kojim govore.

Prethodni popis održan 2011. pokazao je da u toj zemlji živi oko 625.000 stanovnika, od kojih se njih 45 odsto izjasnilo kao Crnogorci, 28 odsto su Srbi, dok je Bošnjaka bilo oko devet odsto, Albanaca pet odsto i Hrvata jedan odsto. Srpskim jezikom govorilo je, prema tom popisu, 43 odsto, a crnogorskim 37 odsto stanovništva.

"Postavlja se logično i racionalno pitanje, ako su svi podaci utvrđeni, definisani i jasni, zbog čega se neki danas saopštavaju, a neki će ostati prećutani odnosno sakriveni od građana i očiju javnosti", naveo je Bojan Panaotović u tekstu za portal podgoričke Borbe.

Nevolja leži u tome, kako je dodao, što rezultati popisa kada je reč o takozvanim identitetskim pitanjima nikako ne idu na ruku bivšem režimu, naročito kada je reč o rezultatima u vezi sa jezikom kojim građani govore.

"Vrh Monstata je pod različitim vidovima formalnih i neformalnih pritisaka odlučio da kupi nešto dodatnog vremena kako bi se u periodu koji sledi eventualno voda mogla zamutiti ili deo javnosti za koju rečeni rezultati neće biti prijatni, pripremi za takav ishod", tvrdi Panaotović.

Inače, direktor Monstata Miroslav Pejović rekao je da će podaci o identitetskim pitanjima popisa početi da se unose 1. februara i trajaće do šest meseci, što ne znači da unos neće biti završen i ranije.

Kako je za Euronews Srbija rekao politički analitičar Vladimir Dobrosavljević, govoreći o odlaganju objavljivanja ovih rezultata, verovatno se pošlo od pretpostavke da je bolje da se još malo "smire tenzije" i da animozitet prema DPS još više splasne, te da se onda na proleće objave rezultati popisa po identitetski pitanjima.

"Mislim da je glavni razlog u tome što će rezultati potvrditi ono što su znali ljudi koji se bave Crnom Gorom već neko duže vreme, a to je da je u Crnoj Gori u poslednje dve decenije na delu bila jedna vrsta identitetskog inženjeringa koji je imao za cilj da jednu identitetsku zajednicu etničku, u ovom slučaju srpsku, asimiluje da bi se stvorio jedan novi identitetski konstrukt. To nije bezazlena stvar ni po međunarodnom javnom pravu. Mislim da je jedan od razloga da se ne bi ponovo na neki način dizala neka vrsta tenzija donosioca odluka u Crnoj Gori", naveo je Dobrosavljević.

Sa druge strane, poslanik Nove srpske demokratije u Skupštini Crne Gore Dejan Đurović rekao je da se mora priznati da se nije ni očekivalo da će za nešto više od 28 dana doći do rezultata kada su u pitanju izjašnjavanja po nacionalnoj, verskoj i jezičkoj strukturi.

"Te podatke možemo očekivati negde početkom marta meseca s tim što će tu biti značajnih pomaka u odnosu na popis 2011. godine", rekao je on za Euronews Srbija.

Šta je još pokazao popis?

Popis je inače pokazao da je u četiri opštine - Podgorici, Nikšiću, Baru i Bijelom Polju - skoncentrisano 53 odsto stanovništva Crne Gore. U ostalim opštinama je značajno manji broj stanovnika. Najmanji je u Šavniku, Plužanama i Žabljaku.

Najveći pad broja stanovnika ima mala opština Plužine, na granici s Bosnom i Hercegovinom, koja je od 2011. izgubila trećinu ukupnog broja stanovnika i sad ih ima nešto preko dve hiljade, dok je Podgorica zabeležila najveći rast od 22.000 i sada zvanično ima više od 180 hiljada stanovnika.

Govoreći o rezultatima, Dobrosavljević kaže da je svakako najveće iznenađenje pre svega povećanje broja stanovnika u Crnoj Gori, pogotovo kada se napravi komparativna analiza sa popisima u okolnim zemljama Hrvatskoj, Srbiji, BiH, Severnoj Makedoniji, Albaniji i gde postoji dramatičan trend pada broja stanovnika.

"Međutim, ljudi zaboravljaju jednu bitnu stvar, a to je da u Crnoj Gori u ovom trenutku bar po izvorima iz MUP se nalazi, prijavljeno je 80.000 građana koji su došli sa prostora gde se sada dešavaju ratni sukobi, mislim pre svega na Ukrajinu i na Rusiju. To je možda jedno od logičnijih objašnjenja odakle povećanje broja stanovnika. Sa druge strane, ono što takođe jeste zanimljivo to je da u najsiromašnijim opštinama na severu Crne Gore, Rožaj, Plav, Bijelo Polje je takođe povećan broj stanovnika i to više nego što je to na primorju", rekao je on.

Kako je naglasio Đurović, ne može se sa sigurnošću utvrditi da li su svi od 630.000 stanovnika i "stvarni stanovnici".

"Danas se ne može sa sigurnošću utvrditi da li od 630.000 stanovnika imamo stvarno onih 630.000 koji borave u Crnoj Gori ili su tu i oni koji ih nazivaju takozvanim vikendašima, odnosno stanovnicima Crne Gore koji ne žive, nemaju stalni boravak u Crnoj Gori, tako da će se, sledećim uparivanjem podataka i sa zdravstvenim knjižicama, utvrditi koliko je tačno stanovnika je u Crnoj Gori", rekao je Đurović.

Inače, nevladino udruženje Centar za demokratsku tranziciju (CDT) Crne Gore traži zakazivanje sednice Odbora za praćenje primene Sporazuma o uslovima za održavanje popisa stanovništva, domaćinstava i stanova, kao i praćenje sprovođenja procesa popisa, na kojoj bi se pružile dodatne informacije o preliminarnim rezultatima popisa.