"Večne hemikalije", prisutne u mnogim proizvodima u domaćinstvu, možda izazazivaju širenje raka

Štetna jedinjenja poznata pod nazivom "večne hemikalije", koja su prisutna u brojnim sredstvima za domaćinstvo i ličnu higijenu, mogu da ubrzaju širenje ćelija raka, pokazala je nova studija.

Istraživači Medicinskog fakulteta za javno zdravlje Jejl univerziteta izložili su ćelije raka debelog creva supstancama poznatim kao perfluoroalkil i polifluoroalkili (PFAS), što je dovelo do toga da ćelije migriraju na nove pozicije. To je istraživače navelo na mogući zaključak da se slično dešava i u ljudskom telu u procesu poznatom kao metastaziranje.

Šta su "večne hemikalije"?

PFAS, koje se zovu "večnim" zato što se ne razlažu u životnoj sredini, već su povezane sa povećanim rizikom od raka bubrega i testisa. Baš kao i u prirodi, one ostaju dugo i u ljudskom telu, gde se nagomilavaju sa toksičnim efektima.

"PFAS su dominantna klasa trajnih organskih zagađivača koje izazivaju zabrinutost javnosti širom sveta", kaže jedan od autora studije Đije Džen, prenosi Euronews.

"Oni su često detektovani u okruženju, u pijaćoj vodi, prašini, sredstvima za čišćenje i različitim premazima", dodaje stručnjak.

profimedia

Zahvaljujući vodootpornim i nelepljivim svojstvima, PFAS su u svakodnevnoj upotrebi u domaćinstvima i to u posuđu za termičku pripremu hrane, kao o i u tkaninama. 

Studije sprovedene u Sjedinjenim Američkim Državama pokazale su da su ove hemikalije prisutne u krvi kod čak 97 posto ljudi.

Kako su PFAS povezane sa rakom?

Više studija povezalo je ove hemikalije sa većim rizikom od raka, uključujući rak bubrega, prostate i dojke. 

U toku je niz istraživanja koja pokušavaju da otkriju sve načine na koje ove supstance utiču na telo, a zasad izgleda da izloženost njima, naročito u velikoj meri, može da izmeni određene biološke procese.

Novo istraživanje Univerziteta u Jejlu pokazalo je da je moguće da utiču i na širenje raka, što je zabrinjavajuće, jer je tu bolest mnogo teže lečiti, ukoliko metastazira.

Studija je eksperimentisala sa dva tipa ćelija raka debelog creva - nemutirane ili "divlje" i tip ćelija sa takozvanom KRAS mutacijom, za koju je poznato da ima potencijal da mutira u kancerogeni tumor. Inače, između 30 i 50 posto slučajeva kolorektalnih tumora izazivaju mutacije na KRAS genima, dok ostali pacijenti s tom bolešću nemaju prisutne pomenute mutacije.

Ovi prvi su opasniji, jer je dokazano da postoji veći rizik od metastaza, odnosno da se kancerogene ćelije prošire u druge delove tela i formiraju nove tumore. 

profimedia

Istraživači Jejl univerziteta eksperimentisali su sa dva tipa PFAS - od dva i deset mikrona - i simulirali izloženost tim hemikalijama, kakvu imaju vatrogasci, zbog upotrebe sredstava za gašenje požara u kojima su PFAS prisutne u velikoj meri. Vredi napomenuti i da je druga studija pokazala da vatrogasci imaju 21 posto veći rizik od raka debelog creva, u odnosu na ostalu populaciju.

Tokom studije oba tipa ćelija raka debelog creva izložena su "večnim hemikalijama" na sedam dana, a istraživači su otkrlili da su one ćelije izložene PFAS od 10 mikrona pokazale znake širenja.

"To ne dokazuje da one metastaziraju, nego da imaju veću pokretljivost, što je osobina metastaza", kaže dr Kerolin Džonson,  epidemiolog na Jejl univerzitetu.

Zanimljivo je da ćelije nisu pokazale takve znake kada su bile izložene hemikalijama od dva mikrona.

Istraživači su takođe sproveli još jedan eksperiment u kom su ćelije raka debelog creva položene u jednom sloju u petrijevoj šolji i podeljene na dve strane. Nakon što su bile izložene PFAS od 10 mikrona u trajanju od sedam dana, ćelije su ponovo počele da se spajaju, što su naučnici protumačili kao znak potencijalnog metastaziranja.

Tim sada nastavlja proučavanje sa nižim nivoima ovih supstanci, kako bi utvrdili da li će dobiti iste rezultate.