Od mamuta do tasmanijskog tigra: Kloniranje može da oživi izumrle životinje, da li je moguće stvaranje novih vrsta?

Kloniranje životinja postalo je jedna od najzanimljivijih, ali i najkontroverznijih tema u svetu biotehnologije. Ova tehnologija omogućava stvaranje genetski identičnih kopija životinja, što otvara mnoga vrata za naučna istraživanja, ali i izaziva pitanja o etici i mogućim posledicama po prirodu i životni svet.

Prvo uspešno kloniranje životinje desilo se 1996. godine, kada je stvorena ovca Doli, prvi kloniran sisar. Doli je postala simbol kloniranja i dokaz da se tehnologija razvila do tačke u kojoj je moguće stvoriti kopiju živog bića. Ova ovca je klonirana iz somatske ćelije, što znači da nije nastala od jajne ćelije, već iz ćelije odrasle životinje. Nakon Doli, klonirani su mnogi drugi sisari, uključujući krave, svinje, koze, pse i mačke. 

Da li su stvorene nove vrste kloniranjem?

Kloniranje omogućava stvaranje kopija postojećih životinja, tako da do sada ovim putem nije stvorena nova vrsta. Kloniranjem se ne stvara novi genetski materijal, već se samo ponavlja genetski kod izvorne životinje. Dakle, klonirane životinje su identične svom "genetskom prethodniku", ali ne predstavljaju novu vrstu.

Uprkos tome, kloniranje može biti korisno u očuvanju ugroženih vrsta. Na primer, kloniranje može pomoći u reprodukciji životinja čiji je broj opao zbog ljudskih aktivnosti ili klimatskih promena, ali to ne stvara potpuno nove vrste. Kloniranje samo omogućava obnovu populacije postojećih vrsta.

Oživljavanje izumrlih vrsta: Moguće, ali izazovno

Jedan od najuzbudljivijih aspekata kloniranja je mogućnost oživljavanja izumrlih vrsta. U teoriji, ako bi se uspelo dobiti dobro očuvani genetski materijal iz fosilizovanih ostataka, mogao bi se stvoriti klon izumrle vrste. Najpoznatiji pokušaji oživljavanja izumrlih vrsta fokusirani su na životinje poput mamuta.

profimedia

Na primer, postoji projekat koji se bavi pokušajem kloniranja mamuta, poznat kao "De-Extinction". Naučnici pokušavaju da koriste genetski materijal mamuta, koji je pronađen u zamrznutom stanju u sibirskim tundrama, kako bi stvorili klonove ili čak hibride mamuta i savremenih slonova. Međutim, ovaj proces je izuzetno složen, jer se genetski materijal izumrlih životinja često loše očuvao i zahteva naprednu tehnologiju i savremene tehnike kao što su genetsko inženjerstvo i CRISPR.

Koje vrste bi mogle biti oživljene?

Iako je proces oživljavanja izumrlih vrsta tehnički izazovan, nekoliko vrsta je potencijalno kandidati za kloniranje i oživljavanje. Osim mamuta, najpoznatiji su:

Torbasti vuk (Thylacinus cynocephalus) – Poznat i kao "tasmanijski tigar", ova vrsta izumrla je u 20. veku. Iako je poznata samo iz fosilnih zapisa i fotografija, koristi se za pokušaje kloniranja putem DNK uzoraka sa muzejske građe.

Wikipedia

Golub selac (Ectopistes migratorius) – Ova ptica je bila izuzetno brojna u 19. veku, ali je izumrla zbog prekomernog lova. Kloniranje ove ptice je teorijski moguće, ali je pitanje da li bi ona mogla opstati u današnjem okruženju.

Wikipedia

Dodo (Raphus cucullatus) – Dodo je izumrla ptica koja je bila prepoznatljiva po tome što je bila neleteća. Iako je genetski materijal doda već dugo izgubljen, savremena istraživanja bi mogla pokušati da pronađu ostatke koji bi omogućili kloniranje.

Wikipedia

Iako je kloniranje ovih i drugih izumrlih vrsta tehnički moguće, stručnjaci se suočavaju sa mnogim izazovima, od etičkih dilema do praktičnih problema kao što su osetljivost na bolesti i klimatske promene. Takođe, važno je naglasiti da kloniranje ne znači samo vraćanje životinje u fizičkom smislu, već i vraćanje u ekosistem u kojem bi ona mogla preživeti, što je izuzetno teško.

Podsetimo, vodeća genetska kompanija  "Colossal Biosciences" saopštila je da je oživela izumrle vukove koji su se proslavili u seriji "Igra prestola".

Oslanjajući se na precizno genetsko inženjering i drevni, očuvani DNK, naučnici iz Colossal-a su dešifrovali gen dire vuka. Prepisali su genetski kod običnog sivog vuka kako bi ga uskladili, a koristeći domaće pse kao surogat majke, doneli na svet Romula, Rema i njihovu sestru, dvomesečnu Kalisi – prvi put vrativši vrstu koja je izumrla pre mnogo vremena