Neverovatne nove slike kosmosa: Moćni teleskop "Euklid" snimio rađanje zvezda i planeta i skrivene kutke svemira

Svemirski teleskop "Euklid" objavio je pet novih fotografija kosmosa koje prikazuju niz nebeskih tela detaljnije nego ikad pre.

"Detektiv tamnog svemira", kako zovu ovaj moćni uređaj, proučava tamnu energiju, kako se u fizici naziva nepoznata sila koja izaziva ubrzavanje širenja svemira i tamnu materiju, odnosno nevidljivi deo svemira, koji ne reaguje na svetlost. To je, drugim rečima, materija koja se ne sastoji od elektrona, protona i neutrona koji inače čine sve ostale nama poznate pojave u kosmosu. 

Taj nevidljivi deo svemira predstavlja veliki problem za naučnike, jer zauzima gotovo 68 posto energije, odnosno 27 posto materije. 

Od Euklida se zato očekuje da reši neke od ovih kosmičkih zavrzlama, a usput i da nam prikaže daleke delove svemira. 

Pet novih slika koje smo dobili zahvaljujući ovom uređaju, barem su četiri puta oštrije od onih koje zabeleže zemaljski teleskopi. Pokrivajući ogromne delove neba, "Euklidova" kamera od 600 megapiksela posmatra nebeska tela u vidljivom i infracrvenom spektru.

"Abell 2390"

Jedna od najnovijih "Euklidovih" slika prikazuje "Abell 2390", veliko jato galaksija, koje su slične Mlečnom putu i nalaze se na oko 2,7 milijardi svetlosnih godina od Zemlje, u sazvežđu Pegaz.

profimedia

Na slici se nalazi neverovatnih 50.000 galaksija, ali i "nezavisnih" zvezda, koje su iz svojih jata istrgnute usled snažnih gravitacijskih sila. Njihova raspoređenost možda bi mogla da otkrije i to kako je u ovom delu svemira raspoređena tamna materija.

Naučnicima će naročito važno biti da istraže lukove i uvrnute spirale na ovoj slici, koje predstavljaju svetlost dalekih galaksija, koja je zakrivljena usled moćne gravitacije i tamne materije koja se nalazi između galaksija i "Euklida".

"Abell 2764"

U novoj turi "Euklidovih" slika nalazi se i pogled na još jedno galaktičko jato - "Abell 2764" udaljeno oko milijardu svetlosnih godina od Zemlje, u "pretrpanom" delu svemira.

profimedia

"Na ovoj prelepoj slici možemo da vidimo mnoge interesantne stvari. Tu je i ogromni klaster galaksija na vrhu desnog ugla slike. Taj klaster sadrži na desetine velikih galaksija koje kruže oko oreola tamne materije", kaže za Space Hakim Atek sa Instituta za astrofiziku u Parizu. 

On podseća da je fotografija nastala u samo jednom usmeravanju teleskopa, a da će misijom biti mapirano 30.000 puta veće područje neba, što samo govori o ogromnom broju galaksija koje postoje u svemiru.

Osim toga, vide se i zvezde unutar Mlečnog puta, mnogo bliže "Euklidu", koje zbog svoje blizine deluju neverovatno svetlo. To naročito važi za V*BP-Feniksa, koja je toliko svetla, da se može videti gotovo i golim okom.

Grupa Dorado

Još jedno galaktičko jato galaksija koje je "Euklid" fotografisao je Dorado grupa, smeštena na 62 miliona svetlosnih godina od Zemlje. To je jedna od najbogatijih galaktičkih grupacija vidljivih na južnoj hemisferi.

profimedia

 

Na slici se vidi "ples" dve galaksije u samom središtu, a mnoge u ovom klasteru još formiraju zvezde. 

NGC 6744

NGC 6744 važi za "bliznakinju" Mlečnog puta i jednu od najvećih spiralnih galaksija u našoj "blizini".

profimedia

"Euklidova" preciznost omogućiće astronomima da prebroje pojedinačne zvezde u ovoj galaksiji i utvrde kakav je raspored materijala od kojih će biti sazdane sledeće generacije zvezda.

"Messier 78"

Poslednja slika prikazuje maglinu "Messier 78" koja se nalazi na 1.300 svetlosnih godina udaljenosti u sazvežđu Oriona.

Ovo mesto rađanja novih zvezda posmatrali su i drugi teleskopi, ali nikad sa ovakvim nivoom detalja.

profimedia

Zahvaljujući kameri infracrvenog spektra, "Euklid" je mogao da snimi i šta se dešava ispod velikih oblaka gasa, što ne polazi za rukom toliko detaljno nijednom drugom uređaju.

"Sa jednim snimkom, 'Euklid' je otkrio pola miliona objekata, uključujući i galaksije i zvezde", kaže Džeri Džang sa Instituta za astrofiziku na Kanarskim ostrvima.  

"Video" je čak i tek formirane planete, što je prvi put da astronomi mogu da vide takve manje objekte u nekoj maglini. 

profimedia

Ono što je još uzbudljivije je to da je reč samo o deliću onoga što će "Euklid" snimati tokom svoje primarne misije u narednih šest godina, a naučni rezultati dobijeni na osnovu podataka koje je prikupljao još nisu ni objavljeni.

"Najbolje tek dolazi. Razmišljajte ovako: ove slike nastale su za samo jedan dan - za 24 sata opservacije. 'Euklid' sad radi nedeljama, a sledi još šest godina. On će promeniti astronomiju", kaže Mark Kroper, istraživač Univerzitetskog koledža u Londonu, koji je bio vođa tima zaduženog za izradu optičkog instrumenta "Euklida".