Igre 
Uspon i pad Bašara al Asada: Od "rezerve" do 24 godine duge vladavine sekularnom zemljom u srcu Bliskog istoka
Komentari10/12/2024
-13:56
Pedesetogodišnja vladavina Sirijom porodice Asad okončana je nakon što je bivši sirijski premijer Muhamed al Džalali predao vlast pobunjenicima, koji su za svega deset dana prešli put od Alepa do Damaska, ostvarivši cilj koji je zacrtan još 2011. godine.
U analizama dešavanja u Siriji, posebno u kontekstu, za mnoge neočekivanog, brzog pada režima predsednika Bašara al-Asada, praktično bez borbe, pažnju privlači i više nego intrigantna istorija vladavine, ali i života predsednika Asada.
Treće dete, nedovoljno godina starosti za mesto predsednika
Bašar al-Asad je na mesto predsednika Sirije došao 2000. godine nakon smrti svog oca Hafiza i ostao na njenom čelu sve do pred kraj 2024. godine kada je podneo ostavku i napustio Siriju.
Za vreme vladavine Asada, koja je trajala skoro četvrt veka, Sirija je bila sekularna država koja je počivala na ideji arapskog udruživanja i koja je negovala etnoverske različitosti u jedinstvenoj zemlji čija istorija traje hiljadama godina.
Bašar je rođen kao treće dete oficira i pripadnika BAAS partije Hafiza al Asada, koji će 1970. godine biti na čelu puča nakon kog će postati predsednik Sirije.
Porodica Asad pripada alavitima, etnoreligijskoj grupi koja sledi učenje šiitske škole Islama o dvanaestorici imama, koja je bila jedna od najobesrpavljenijih zajednica u postkolonijalnoj Siriji.
EPA-EFE/YOUSSEF BADAWI
Uprkos tome što je većina alavita, upravo zbog teškog društvenog položaja, odlazila u vojsku kako bi obezbedila ekonomsku sigurnost, kao i Bašarov otac, Hafiz, Asad se opredelio za karijeru lekara, oftalmologa.
Povezane vesti
Početkom osamdesetih godina upisao se na Medicinski fakultet na Univerzitetu u Damasku gde je diplomirao 1988. godine, nakon čega specijalizuje oftalmologiju u Vojnoj bolnici "Teeshren" i odlazi u London u kom će ostati sve do polovine devedesetih godina.
Pokazujući interesovanje za tehnologiju, budući da je bio na čelu Sirijskog računarskog društva, ništa nije ukazivalo na to da će Asad naslediti svog oca u politici, međutim, porodična tragedija, pogibija starijeg brata Basela u saobraćajnoj nesreći 1994. godine, presudno je uticala na to da Asad pola decenije kasnije postane novi predsednik Sirije.
Promena Ustava i dolazak na vlast
Za Asada je druga polovina devedesetih godina bila obeležena pripremama za nasleđivanje svog oca. On se vratio iz Londona, međutim, nije se vratio sam, već sa svojom budućom suprugom Asmom al Asad, koja je u godinama građanskog rata opisivana i kao "pustinjska ruža".
Neposredno pred dolazak na vlast, Asad je bio na čelu reformi dva ministarstva - za obrazovanje i za visoko obrazovanje.
Čini se kako je Hafizova smrt 2000. godine iznenadila sirijski establišment, pa su stoga, iako je Ustav Sirije predviđao da predsednik ne sme da ima ispod 40 godina, načinjene ustavne promene kako bi Asad postao novi formalni šef države sa svega 34 godine.
Tokom prvih godina svoje vladavine, Asad je bio okrenut ka reformama, zagovarao je borbu protiv korupcije i slobodu medija. Takođe, početkom dvehiljaditih započela je reforma koja bila okrenuta ka podsticanju privatnog sektora.
Međutim, već 2003. godine SAD uvode sankcije Damasku, pre svega zbog toga što Asad nije odstupio od politike koju je trasirao Hafiz el Asad.
Povezane vesti
Naime, Bašar je nastavio saradnju sa Iranom i nastavio je da insistira na povratku Golanske visoravni koja je anektirana od strane Izraele nakon Jomkipurskog rata.
Takođe, bio je protivnik invazije na Irak, te je zbog toga bio optuživan da pomaže iračke pobunjenika, što je dodatno narušavalo njegov odnos sa Zapadom.
"Arapsko proleće", pobuna opozicije, građanski rat, ofanziva islamista i kapitulacija
Tokom 2004. godine Asad je postupio prema zahtevu Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija kada je povukao sirijske snage iz Libana koje su bile prisutne na tom području od sedamdesetih godina.
Ipak, on je i dalje zadržao svoju popularnost. Asad je bio izuzetno popularan u etnički i verski homogenoj Siriji, kao i u drugim Arapskim zemljama. Istraživanje sprovedno u šest arapskih zemalja od strane Univerziteta u Merilendu 2008. godine utvrdilo je kako je Asad drugi po redu najpopularniji vođa u arapskom svetu.
Međutim, 2011. godine započinje "Arapsko proleće" koje će u Siriji prerasti u oružani sukob gde će se vladine snage sukobljavati sa pobunjenicima, Frontom al Nusra i Islamskom državom.
Budući da je Sirija bila sekularna država koja je imala decenijsku istoriju suživota različitih etnoverskih grupacija, rat je narušio međuetničke i međuverske odnose, pobunjenici su na okupiranim teritorijama sprovodili represiju nad šiitskim muslimanima, hrišćanima i druzima.
Eskalacija sukoba je sa sobom povlačila učešće stranih sila, pa je, pored Irana koji je regionalna sila, intervenisala i Rusija 2015. godine, koja je pomogle Asadu da porazi džihadiste i da sačuva poredak.
AP/Altaf Qadri
Tokom 2020. godine Moskva je podržala ofanzivu Asadovih snaga koje je okončana primirjem sa Turskom i zamrzavanjem sukoba na svim frontovima.
Takođe, tokom 2018. i 2020. godine potpisani su sporazumi kojim je Asad potvrdio vlast na većem delu Sirije.
Ključan događaj odigrao se 2023. godine kada je Sirija vraćena u Arapsku ligu, ova diplomatska pobeda je sa sobom povlačila činjenicu da su arapske zemlje ponovo otvorile svoje ambasade u Damasku.
Čini se kako je sukob u Gazi inicijalna kapisla koja je dovela do Asadovog pada, a na dan poptisivanja primirja sukoba koji je se preno na teritoriju Libana započela je ofanziva islamistička grupe Hajat Tahrir al Šam (HTS) koja se svega par dana našla ispred Damaska.
Vladavina porodice Asad je bila u korelaciji sa višedecenijskom verskom tolerancijom između različitih etnoverskih grupacija, a pad Bašara al Asada, sudeći po snagama koje su preuzele vlast, verovatno znači i kraj sekularne države i nastavak represija nad šiitskim muslimanima, hrišćanima, kao i sunitima koji su bili u Sirijskoj narodnoj armiji i državnoj upravi, lojalni svrgnutom predsedniku Asadu.
Komentari (0)