Zima na sunčanoj strani Od čokolade sa pistaćima do punjenog krompira: Đakonije s TikTok-a zbog kojih su gurmani spremni da obiđu planetu

Top tagovi

Kosovo i Metohija Izbori u SAD 2024. Rat u Ukrajini Kriza na Bliskom istoku

Oko sveta

Priče iza 12 značajnijih spomenika u Srbiji i njihova simbolika

Komentari

Autor: Tila Milenović

11/12/2021

22:26

Priče iza 12 značajnijih spomenika u Srbiji i njihova simbolika - Copyright Wikipedia.org/Petar Kostić, White Writer, Ванилица, Flammard, Feto

veličina teksta

Aa Aa

Pored gradova unikatne arhitekture i neprocenjivih prirodnih blaga – šuma, vodopada, pećina, jezera, u Srbiji postoji više stotina zanimljivih spomenika i skulptura. Bilo da svedoče o istorijskim pobedama ili porazima, o hrabrosti junaka ili tragičnim momentima, u gotovo svakom gradu širom Srbije moguće je pronaći vizuelno specifičan i društveno značajan spomenik.

Za "Pobednika" na Kalemegdanu i "kneza Mihaila" na Trgu Republike gotovo svi znaju, ali postoje brojne druge skulpture koje su, kako zbog izgreda, tako i zbog simbolike i društvenog značaja posebno interesantne.

Iako ih ima mnogo više, u ovom članku izvdojili smo dvanaest spomenika.

1. "Tri pesnice", Niš

Spomen-park Bubanj sagrađen je u sećanje na streljane građane Niša i južne Srbije u Drugom svetskom ratu. Nalazi se jugozapadno od Niša, u niškoj opštini Palilula. Ceo kompleks je uređen sa memorijalnom stazom dugom oko pola kilometra.

"Tri pesnice", rad hrvatskog vajara Ivana Sabolića, otkriven je 14. oktobra 1963. godine. Tri pesnice različitih veličina simbolizuju ruke žene, muškarca, i deteta, koje prkose neprijatelju, budući da su tokom rata često streljane čitave porodice.

Od 1979. godine ovaj spomen kompleks proglašen je kulturnim dobrom izuzetnog značaja.

2. "Spomenik streljanim đacima i profesorima", Kragujevac

Možda najpoznatiji spomenik u sastavu Spomen-parka "Kragujevački oktobar", delo je Miodraga Živkovića, izgrađeno od betona 1963. godine,

Nalazi se na mestu gde je streljana najveća grupa učenika zajedno sa 18 profesora 21. oktobra 1941. godine. To je grandiozna skulptura u kojoj se moćni, razgranati blok od belog betona preobražava u nežnu pticu slomljenih krila, prekinutu u letu. Simbolizuje polet i snagu mladosti presečene u trenutku kada se spremala da se otisne u život.

Ovaj spomenik postao je simbol spomen-parka i grada Kragujevca.

3. Spomen kompleks Kadinjača, Užice

Pogledaj galeriju

Pogledaj galeriju

Među spomenicima u okolini Užica posebno se ističe memorijalni kompleks na Kadinjači. Spomenik je posvećen borcima užičkog Radničkog bataljona, Posavcima i Orašanima koji su se žrtvovali 29. novembra 1941. godine štiteći odstupnicu glavnini partizanskih snaga.

U znak sećanja na otpor branilaca Užica, 1952. godine otkriven je Spomenik – piramida pod kojim se nalazi kosturnica u koju su smešteni posmrtni ostaci većine boraca izginulih na Kadinjači.

Godine 1979. otkriven je novi spomenički kompleks, kada je Radnički bataljon odlikovan Ordenom narodnog heroja. U autentičnom prostoru bitke na Kadinjači idejno rešenje monumentalne spomeničke kompozicije i zgrade Spomen-dom dali su vajar Miodrag Živković i inženjer arhitekture Aleksandar Đokić iz Beograda.

4. "Sloboda", Fruška gora

Na vrhu Fruške gore postoji spomenik žene koja sa visoko uzdignutim rukama "poziva narod na ustanak". Spomenik "Sloboda" delo je Sretena Stojanovića. Podignut je 1951. godine u čast palim borcima i predstavlja sećanje na "Narodnooslobodilačku borbu" naroda Vojvodine.

5. "Sto za jednog", Kragujevac

Spomenik "Sto za jednog" takođe se nalazi u Spomen-parku Kragujevački oktobar, a rad je vajara Nandora Glida. Bronzana skulptura otkrivena je 1980. godine. Delo prikazuje mrežu isprepletanih ljudskih tela u bolnom grču. Njihovi obrisi postepeno nestaju i transformišu se u krošnju velikog moćnog stabla – simbola života.

6. Spomenik kosovskim junacima, Kruševac

U centru grada Kruševca nalazi Trg kosovskih junaka sa spomenikom koji je simbol grada od 1904. godine. Spomenik je svečano otkrio kralj Petar I Karađorđević na proslavi stogodišnjice Prvog srpskog ustanka, iako je kamen temeljac postavljen ranije 1889. godine, povodom 500. godišnjice Kosovske bitke.

Spomenik je sagrađen u neoklasičnom stilu, a visina mu je 6 metara, na vrhu se nalazi Boško Jugović sa vilom koja mu daruje lovorov venac pobede. Na desnoj strani nalazi se Filip Višnjić koji čuva narodno predanje o kosovskom boju, a na levoj strani mlada devojka koja simbolizuje Srbiju. To je najpoznatije vajarsko delo Đorđa Jovanovića.

7. Spomenik neznanom junaku, Avala

Spomenik Neznanom junaku na Avali je monumentalni mauzolej podignut 1938. godine i napravljen po planovima vajara Ivana Meštrovića. Prilikom povlačenja 1915, jedan srpski vojnik je poginuo na samom vrhu Avale. Nemci su ga sahranili i na krstači napisali "Ein unbekannter serbischer Soldat".

U blizini srednjovekovnog utvrđenog grada Žrnova na vrhu Avale stanovnici okolnih sela podigli su 1922. godine kameni spomenik na mestu groba nepoznatog palog ratnika iz Prvog svetskog rata.

Nakon nešto više od jedne decenije, po želji kralja Aleksandra I Karađorđevića, a u skladu sa opštom akcijom podizanja spomenika Neznanom junaku u drugim zemljama saveznicama u tom ratu, porušeni su ostaci grada Žrnova i na tom prostoru izgrađeno monumentalno spomen obeležje.

8. Spomenik Stevanu Sremcu, Niš

Budući da u Srbiji ima veliki broj spomenika posvećenim velikanima naše istorije i književnosti, u ovom tekstu nisu mogli svi da budu ubrojani. Međutim, ova skulptura na kojoj se vidi jedan od najvećih naših pisca realizma i junak iz knjige "Ivkova slava", jedna je od omiljenih atrakcija turista koji posete Niš.

Bronzani spomenik vajara Ivana Fejkera prikazuje Stevana Sremca kako sedi za istim stolom sa likom iz romana "Ivkova slava", Kalčom i njegovim psom Čapom.

Inspiraciju za ovaj spomenik je delom pružila i činjenica da je Sremac voleo da se druži sa "običnim svetom" i nalazio je inspiraciju u niškim kafanama i zanatlijskim radnjama.

9. Spomenik žrtvama racije, Novi Sad

Na gradskom keju u Novom Sadu koji nosi naziv Kej žrtava racije, podignut je spomenik Žrtvama racije u znak sećanja na pogrom. Godine1942. na području Bačke koja je tada bila pod okupatorom, desilo se masovno pogubljenje Srba, Jevreja i Roma od strane mađarske vlasti. Spomenik predstavlja bronzana kompozicija visoka četiri metra, nazvana "Porodica" jer prikazuje siluete žene, muškarca i dvoje dece. Otkriven je 1971. godine, a autor je vajar Jovan Soldatović.

10. Spomenik staro sajmište

Spomenik Staro Sajmište nalazi se na levoj obali Save, na Novom Beogradu. Staro sajmište je izgrađeno pred Drugi svetski rat, a prvi Beogradski sajam je održan 1937. godine. Nemačka vojna uprava je odlučila 23. oktobra 1941, da za namenu logora za Jevreje, Srbe, Rome i antifašiste, preuredi Beogradsko sajmište i njegove paviljone, napuštene nakon bombardovanja 6. aprila.

Godine 1974. otkrivena je prva ploča, spomen-obeležje na Starom Sajmištu, a spomenik je otkriven na Dan sećanja na žrtve genocida 22. aprila 1995. i pedesetogodišnjice pobede nad fašizmom. Spomenik je trebalo da bude otkriven 9. maja 1989, ali je postavljen i svečano otkriven sa šest godina zakašnjenja.

Spomenik je postavljen između kule sajma i reke Save, linijom duž koje je oko logora bila bodljikava žica. To je bronzana skulptura, visoka 10 metara i teška 20 tona, u obliku "raspuknute forme kruga čiji deo simbolizuje život, a drugi smrt".

11. Čegar, Niš

Spomenik na brdu Čegar, nadomak Niša, podignut je na mestu gde se odvijala čuvena bitka iz Prvog srpskog ustanka, u znak sećanja na poginule vojnike i njihovog komandanta Stevana Sinđelića. Spomenik na Čegru, izgrađen po projektu ruskog arhitekte Julijana Lj. Djupona, predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.

12. Spomenik na Kosmaju

Spomenik Kosmajskom partizanskom odredu, poznat i kao Spomenik palim borcima Kosmajskog odreda, nalazi se na Malom visu, jednom od tri vrha te planine. Izgrađen je 1971. godine i posvećen je odredu, koji je u toku Drugog svetskog rata od 1941. do 1944. godine dejstvovao na ovom terenu. Ova skupltura monumentalnih je dimenzija — osnova iznosi 18, a visina 30 metara. Autori spomenika su vajar Vojin Stojić i arhitekta Gradimir Medaković.