Otvaranje izložbe "Prećutani zločin" u Muzeju Hercegovine u Trebinju

Komentari

Autor: Euronews Srbija

25/10/2023

09:34

Otvaranje izložbe "Prećutani zločin" u Muzeju Hercegovine u Trebinju - Copyright Promo

veličina teksta

Aa Aa

Muzej žrtava genocida najavljuje da će svečano otvaranje autorske izložbe istoričara g. dr Nenada Antonijevića, muzejskog savetnika u Muzeju žrtava genocida, pod nazivom "Prećutani zločin: Zverstva albanskih kvislinga nad Srbima i Jevrejima na Kosovu i Metohiji u Drugom svetskom ratu" biti održano u sredu 25. oktobra tekuće godine sa početkom u 19 časova u Muzeju Hercegovine u Trebinju.

Autor postavke je dr um. Nikola Radosavljević, kustos u Muzeju žrtava genocida.

Izložbu prati istoimeni dvojezični srpsko-engleski katalog koji je, u vidu PDF, postavljen na internet stranicu Muzeja.

Realizaciju izložbe omogućili su Ministarstvo kulture Republike Srbije i Fondacija Muzeja žrtava genocida pod upravom g. Stanka Debeljakovića, a podržali, Muzej Jugoslavije, Vojni muzej i Ansambl narodnih igara i pesama AP Kosovo i Metohija "Venac".

Izložba je do sada predstavljena u dva srpska grada – Kruševcu i Paraćinu.

Ova postavka predstavlja redak primer muzeološke obrade masovnih zverstava i represalija počinjenih od strane albanskih kvislinga nad civilnim srpskim i jevrejskim stanovništvom na području Kosova i Metohije u razdoblju Drugog svetskog rata i svedoči o jednom bezmalo u potpunosti zaboravljenom zločinu.

Izložba će biti otvorena za posetioce do 25. novembra, a u međuvremenu biće organizovan čitav niz pratećih obrazovnih programa i stručnih vođenja. Ulaz je slobodan.

Teror albanskih kvislinga

Još od 1878. godine i formiranja Albanske lige (kasnije poznate i kao Prva prizrenska liga), potom u čitavom 20. veku i u prvoj deceniji 21. veka, na Kosovu i Metohiji postojala je jasno izražena netrpeljivost albanske političke, intelektualne i ekonomske elite prema srpskom narodu koja je za vreme vanrednih prilika (svetski ratovi i drugi oružani sukobi) uz prisustvo vojnih snaga stranih zemalja eskalirala u otvoreni teror i zločine. Elita albanskog naroda je zastupala ideju stvaranja "Velike Albanije" i na taj način ideološki usmerila većinu albanskog stanovništva na Kosovu i Metohiji.

Nakon Aprilskog rata 1941. godine teritorija Kosova i Metohije je sporazumom fašističke Italije i nacističke Nemačke od 23. aprila 1941. godine podeljena između italijanskog, nemačkog i bugarskog okupatora. Najveći deo Kosova i Metohije ostao je pod italijanskom okupacijom i anektiran je "Velikoj Albaniji“ kraljevskim ukazom i ukazom kraljevskog namesnika od 12. avgusta 1941. godine. Prizrenska kotlina, Metohija, centralni deo Kosova, deo Nerodimlja i Gornjeg Pomoravlja, Drenica, a od aprila 1942. godine i Ibarski Kolašin pripali su Italiji i anektirani "Velikoj Albaniji". Nemačkoj je pri-pao severni deo Kosova (Kosovska Mitrovica i Vučitrn), kao i Malo Kosovo (Podujevo). Ove teritorije su uključene u srpsko upravno područje kao Kosovska oblast u rangu okruga u kojem su faktičku civilnu vlast imali albanski kvislinzi. Bugarskoj su pripali Kačanik, Sirinićka župa, deo Nerodimlja i Gornjeg Pomoravlja.

Većinska albanska zajednica je okupaciju Kraljevine Jugoslavije dočekala kao oslobođenje i podržavala je postupke svojih političara i naoružanih sunarodnika.

Na udaru terora albanskih kvislinga 1941. godine prvi su bili solunski dobrovoljci, kolonisti i naseljenici. Najdrastičniji primeri terora albanskih kvislinških formacija, ali i okupatorskih snaga (Nemci, Italijani, Bugari) u periodu okupacije područja današnje AP Kosovo i Metohija bili su zločini počinjeni nad srpskim civilnim stanovništvom pravoslavne vere, potom stradanje Srpske pravoslavne crkve (napadi na manastire, crkve i druge verske objekte, monaštvo i sveštenstvo), kao i Holokaust nad pripadnicima malobrojne jevrejske zajednice, naročito u Prištini.

Kao tipove i vrste zločina počinjene nad srpskim i jevrejskim civilnim stanovništvom na Kosovu i Metohiji registrujemo sledeća zlodela koja su većinom izvršili albanski kvislinzi nad srpskim civilima na Kosovu i Metohiji u Drugom svetskom ratu: ubistva, pokušaji ubistava, zastrašivanje, maltretiranje, mučenje, trovanje, ranjavanje, internacije, zatvaranje, hapšenje, prebijanje, prinudni rad, ucene, otmice, silovanje, uzurpiranje poljoprivrednog zemljišta, obradive zemlje, vinograda, šuma, goroseča, progon sa poseda, krađa, pljačka, oduzimanje ili uništavanje pokretne i nepokretne imovine, čitlučenje, otimanje stoke. Posebno teški zločini bili su otmice žena, devojaka, dece, silovanja pripadnica ženskog pola, prisilna odvođenja devojaka iz roditeljskog doma i udaje bez pristanka uz prisilnu promenu vere, kao i traženje novčanog otkupa za otete srpske civile.

Albanski kvislinzi su nameravali da na Kosovu i Metohiji unište tragove o viševekovnom postojanju i životu Srba. Nepokretna i pokretna imovina nije samo oduzimana i prisvajana, već je i masovno uništavana. Kuće i drugi pomoćni objekti na seoskim imanjima su u mnogim slučajevima spaljivani ili rušeni do temelja. Međe na njivama su uništavane. Izvori pijaće vode, posebno bunari, često su bili zatrovani da bi se na prostorima srpskih imanja onemogućio ili bar otežao život u slučaju eventualnog povratka vlasnika imanja. Uništavani su čitavi voćnjaci i drugi zasadi. Seoska groblja nisu bila samo skrnavljena rušenjem nadgrobnih spomenika i raskopavanjem grobova, već su često uništavana ili preoravana čitava groblja na kojima su bili sahranjeni pripadnici više generacija jedne srpske porodice ili porodične zadruge. Istovetni ili veoma slični masovni progoni srpskog civilnog življa vršeni su na celokupnom području Kosova i Metohije. Najmasovniji progoni vršeni su u selima u kojima su živele srpske zajednice. Srpsko stanovništvo se pred albanskim terorom sklanjalo u centralnu Srbiju, Crnu Goru, u gradska naselja i srpske pravoslavne manastire na Kosovu i Metohiji ili je bežalo u susedna veća srpska sela. Okupatori su preduzimali kaznene ekspedicije i slali Srbe u internaciju u logore u Italiji i Albaniji.

Posebno surov teror i represalije izvršene su nad pripadnicima klira SPC (sveštenstvo i monaštvo), kao i nad bogoslužbenim objektima i drugim oblicima vlasništva u posedu Crkve.

Deo srpskog stanovništva je proteran sa Kosova i Metohije ili je bio prinuđen da pobegne sa ove teritorije da bi izbegao smrt. Procene su da je oko 40.000 Srba napustilo italijansku, 30.000 nemačku, a 25.000 bugarsku okupacionu zonu. Srbi su odlazili sa ovog područja sve do avgusta 1944. godine. Prema našim istraživanjima, između 90.000 i 100.000 Srba je internirano ili proterano u izbeglištvo. U isto vreme, na imanja i zemlju srpskog življa je, prema našim istraživanjima, naseljeno između 80.000 i 100.000 Albanaca sa Kosova i Metohije i iz Albanije.