Dvoje obolelih u Srbiji od virusa Zapadnog Nila: Komarci koji prenose bolest na tri lokacije, kako da se zaštitimo?

Komentari

Autor: Slavica Tuvić

30/07/2023

08:09

Dvoje obolelih u Srbiji od virusa Zapadnog Nila: Komarci koji prenose bolest na tri lokacije, kako da se zaštitimo? - Copyright Tanjug/Dušan Aničić, profimedia

veličina teksta

Aa Aa

U Srbiji su potvrđena dva slučaja groznice Zapadnog Nila, pacijenti su na bolničkom lečenju i dobrog su opšteg stanja. Zaraženi komarci, koji prenose bolest, do sada su registrovani su na tri lokacije u Srbiji - Beogradu, Nišu i na Paliću.

Virusolozi kažu da je ovo doba godine kada se očekuje pojava obolelih, jer se virus prenosi ubodom zaraženog komarca. Za bolest, koja se obično javlja od juna do oktobra, nema specifičnog leka i ne postoji vakcina. Oboleli se leče terapijom koja ublažava simptome.

Oboleli od groznice Zapadnog Nila su sa teritorije Zapadnobačkog okruga (Sombor) i Južnobačkog okruga (Novi Sad). Kako je saopštio Institut za javno zdravlje Vojvodine pacijenti su u bolnici na lečenju i dobrog su opšteg stanja.

Lekari kažu da nema mesta za paniku, jer 80 odsto inficiranih osoba nema nikakve simptome i infekcija prolazi nezapaženo. Oko 20 odsto inficiranih imaju blagu kliničku sliku, a u retkim slučajevima dolazi do ozbiljnijih komplikacija, encefalitisa, koji mogu biti i sa smrtnim ishodom.

Iz Instituta za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut" navode da je grоznicа Zаpаdnоg Nilа sеzоnsко оbоljеnjе, a da virus prenose zaraženi komarci. Infekcija se ne prenosi među ljudima putem kontakta. Sеzоnа prenošenja virusа Zаpаdnоg Nilа u Srbiјi uоbičајеnо trаје оd јunа dо nоvеmbrа mеsеcа.

Virusolog dr Nada Kuljić Kapulica kaže da je groznica Zapadnog Nila prvi put u Srbiji potvrđena pre dvadesetak godina, ali da su još u bivšoj Jugoslaviji radili testove i dokazali prisustvo antitela, što znači da je bolest bila prisutna i ranije u populaciji.

"Sada je boja dijagnostika i virus može lako da se potvrdi. Bila sam jedna od prvih koja je na VMA u bivšoj Jugoslaviji dokazala prisustvo antitela na tu bolest. Testirali smo ljude koji su u šumama, koji su sigurno imali ujede komaraca. Groznica Zapadnog Nila ne predstavlja neku posebnu opasnost. To je virus koji je tu, koji tinja. Najveći broj zaraženih prolazi sa blagim simptomima", kaže Kuljić Kapulica.

"Ne možemo pobediti prirodu"

Napominje da groznica Zapadnog Nila nije jedina bolest koju prenose komarci. Oni su glavni krivci za pojavu virusnih bolesti kao što su denga, zika, čikungunja, malarija. Jedna od mera prevencije za sve te bolesti je suzbijanje komaraca. U Srbiji se to radi zaprašivanjem, ali i puštanjem sterilnih komaraca u prirodu. Pokazalo se da je puštanje sterilnih komaraca efikasan način borbe protiv azijskog tigrastog komarca koji prenosi mnoge zarazne bolesti. On prenosi i groznicu Zapadnog Nila, ali nije jedini. Virus Zapadnog Nila prenose i domaći komarci.

Princip rada sa sterilnim komarcima je jednostavan. Mužjaci se u laboratoriji sterilišu, puštaju se u prirodi na parenje sa ženkama i tako one polažu sterilna jaja iz kojih ne može da se razvije jedinka.

"Različite su metode za suzbijanje komaraca, ali njih će uvek biti. Ne možemo pobediti prirodi, moramo živeti u prirodi. za one koji su posebno osetljivi na ubod preporuka je da se koriste repelenti koji se kupuju u apotekama. Takođe, za boravak u prirodi važno je imati adekvatnu odeću koja prikriva ruke i noge", rekla je ona.

Ističe da je grozbica Zapadnog Nila bolest za koju nema specifičnog leka i nema vakcine. Kod pacijenata se koriste lekovi koji ublažavaju simptome.

"Komplikacije su izuzetno retke, najteža je virusni meningitis koji može dovesti do smrtnog ishoda", priča Kuljić Kapulica.

Rezervoari zaraze

Groznica Zapadnog Nila je infektivno oboljenje iz grupe zoonoza, virusne etiologije, koje se na ljude i životinje prenosi ubodom zaraženog komarca. Virus Zapadnog Nila prvi put je izolovan i identifikovan 1937. godine u slivu Zapadnog Nila, u oblasti Ugande. Nakon otkrivanja virus se proširio sa Afričkog kontinenta na Bliski istok, delove Azije i Australije, centralnu i istočnu Evropu i Mediteran. Danas je ovaj virus najrasprostranjeniji arbovirus na svetu, navedeno je na sajtu Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd.

Cirkulacija virusa Zapadnog Nila je prisutna na Evropskom kontinentu od 60-tih godina prošlog veka, ali se povećanje broja obolelih ljudi beleži u poslednje dve decenije i ima tendenciju porasta u budućnosti. Faktori koji su doprineli ovakvoj epidemiološkoj situaciji su klimatske promene, intenzivan međunarodni saobraćaj, širenje uzročnika i vektora na nova geografska područja.

Primarni rezervoar zaraze su mnoge vrste ptica (gavrani, vrane, svrake, čavke i dr.) kod kojih je infekcija najčešće asimptomatska (bez simptoma bolesti). U endemskim krajevima virus se održava između ptica koje su zaražene i komaraca koji se hrane krvlju ptica. Glavni vektor groznice Zapadnog Nila je komarac iz roda Culex ali i komarci drugih rodova kao što su: Aedes, aegypti, Aedes albopictus, Anopheles podložni su zaražavanju. Do sada je virus Zapadnog Nila izolovan kod 43 vrste komaraca.

Prenošenje infekcije na ljude i druge životinje najčešće nastaje ubodom zaraženog komarca. Virus Zapadnog Nila se ne prenosi među ljudima putem kontakta.

Simptomi bolesti nastaju 3 do 14 dana nakon uboda zaraženog komarca. Kod oko 80 odsto zaraženih osoba infekcija protiče asimptomatski. Oko 20 odsto inficiranih osoba ima blagu kliničku sliku u vidu groznice, glavobolje, mučnine, povraćanja, ređe se javlja otok limfnih žlezda ili pojava ospe na koži grudi, leđa ili stomaka.Simptomi prolaze u toku nekoliko dana, a u retkim slučajevima mogu trajati i više nedelja.

Kod jednog obolelog na 150 inficiranih dolazi do razvoja teške kliničke slike sa znacima upale mozga (encefalitis) ili upale moždanica i kičmene moždine (meningitis), odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti. Tada u kliničkoj slici, pored groznice i glavobolje, dolazi do pojave ukočenosti vrata, stupora, dezorjentacije, kome, tremora, konvulzija, mišićne slabosti i paralize. Ovi simptomi mogu da traju nekoliko nedelja, sa mogućim trajnim neurološkim oštećenjima.

Mere prevencije

Najefikasniji način prevencije je sprečiti ubod komarca. Izbegavati izlaganje komarcima u vreme njihove najveće aktivnosti, u sumrak i zoru. Izbegavati područja sa velikim brojem insekata. Prilikom boravka u prirodi i na otvorenom koristiti sredstva (repelente) koja odbijaju insekte, na otkrivenim delovima tela. Nositi odeću koja pokriva ruke i noge.

U cilju smanjenja broja komaraca u zatvorenom prostoru koristiti zaštitne mreže na prozorima i zaštitna sredstva (preparate) u vidu tableta, tečnosti i slično.

Smanjenje broja komaraca na otvorenom, gde se radi, igra ili boravi, postiže se isušivanjem izvora stajaće vode koja je potrebna za sve faze razvoja komaraca i eliminisanjem mesta na koja se sklanjaju komarci.

Najmanje jednom nedeljno treba isprazniti vodu iz posuda za cveće, posuda za hranu i vodu za kućne ljubimce, kanti, buradi, limenki, ukrasnih bazena. Ukloniti odbačene gume i druge predmete u kojima može da se nakuplja stajaća voda.