Nedelja irskog filma: Klasici Nila Džordana, crna komedija i savremena Irska

Nil Džordan, zvezda irske kinematografije i najuspešniji međunarodno priznati scenarista i reditelj iz Irske, počasni je gost 13. Beogradskog irskog festivala, koji se održava od 6. do 17. marta.  

On će 7. marta u Jugoslovenskoj kinoteci otvoriti Nedelju irskog filma i tom prilikom će mu biti dodeljen "Zlatni pečat" za doprinos filmskoj umetnosti, naše najprestižnije priznanje namenjeno filmskim stvaraocima. Osim Džordana, u Beograd dolaze irski reditelj i glumac Teri MekMahon kao i glumci Mark O'Haloran i Hejzel Dup. 

Nil Džordan, kom će ovo biti prva poseta Beogradu, iza sebe ima 19 igranih filmova, Oskara za scenario za film “Igra plakanja”, dve nagrade BAFTA, nagrade "Zlatni lav" i "Srebrni medved" kao i francuski "Orden umetnosti i književnosti". On je uspešan pisac fikcije: poslednji roman "Pokrov Svetog Nikoga" objavio je 2023. godine a već naredne su objavljeni njegovi memoari koje je, ironično, nazvao "Amnezija". 

Četiri filma Nila Džordana 

Nedelju irskog filma otvara istorijsko-biografska drama "Majkl Kolins" o legendarnom irskom revolucionaru Majku Kolinsu proslavljenom tokom borbe Iraca za nezavisnost od Velike Britanije početkom XX veka. Lijam Nison, koji igra Majkla Kolinsa, dobio je nagradu za najboljeg glumca na 53. Venecijanskom filmskom festivalu. Džulija Roberts igra Kolinsovu verenicu Kiti Kiernan.  

“Dobri lopov” je Džordanov film koji će domaćoj publici biti zanimljiv i zbog toga što se u njemu pojavljuje Emir Kusturica, koji glumi Rusa, vlasnika kazina u Nici. Od snimanja ovog filma, 2002. godine traje i uzajaman prijateljski odnos dvojice slvanih reditelja. U filmu igraju Nik Nolti I Ralf Fajns.  

Crna komedija “Mali kasapin” je priča o dvanaestogodišnjaku koji se, u begu od disfunkcionalne porodice, seli u svet svojih fantazija, ispostaviće se, takođe vrlo nasilnih. Ovaj Džordanov film je osvojio Srebrog medveda za najbolju režiju na festival u Berlinu 1998. godine.  

Četvrti Džordanov film koji gledamo je “Čopor vukova” (1984) i to je adaptacija feminstičke obrade bajke o Crvenakapi u čijem fokusu je motiv o seksualnom buđenju devojčice. Film je snimljen pre pojave digitalnih efekata i prepun je specijalnih efekata stare škole.  

Savremeni irski film i razgovor sa umetnicima 

Na Nedelji irskog filma gledamo i “Kneecap” dokudramu o istoimenom rep bendu iz Belfasta koji će sticajem okolnosti postati lideri pokreta za očuvanje irskog jezika, koji je pre samo nekoliko dana dobio BAFTA nagradu za najbolji britanski filmski debi.  

"Kneecap" je dobio BAFTA nagradu za najbolji britanski filmski debi 16. februara.  

Reditelj i glumac Teri MekMahon razgovaraće sa publikom nakon svog filma “Patrikov dan“ o mladiću koji pati od šizofrenije i kome se život menja u času kada se zaljubi. Hejzel Dup, mlada irska glumica, prisustvovaće projekciji filma „Ketlin je ovde“ u kom igra glavnu ulogu a koji govori o devojci koja napušta hraniteljsku porodicu i vraća se u rodni grad da pokuša da stvori novi život. Film „Adam i Pol“ je mračna komedija o dvojici prijatelja iz Dablina, zavisnika od heroina, a jednu od vodećih rola igra glumac Mark O`Haloran, koji će prisustvovati projekciji i razgovarati sa novinarima i publikom. Istog dana, u ranijem terminu, biće prikazan i kratki film “Irski rastanak” u kom on, takođe, igra. 

"Domaćica godine", dokumentarac o nekadašnjem popularnom TV takmičenju u Irskoj koji je na svoj način uticao na emancipaciju žena 

"Domaćica godine" je dokumentarac o jedinstvenom kulturnom događaju u Irskoj – izboru za naj domaćicu godine koji se prikazivao u udarnom terminu na televiziji. To je priča o položaju žene u Irskoj, "gorka ali i urnebesno komična priča o generaciji snažnih žena koje su na svoj način promenile Irsku". 

Na repertoaru su ove godine i dva filma koja nisu vezana za irske autore.  

U okviru BIF-a će u galeriji Monolog biti predstavljena ekskluzivna izložba fotografija iz filma Žan Lik Godara “Prezir”, obrađenih vrlo posebnom i sada već retko korištenom fotografskom tehnikom. U to ime, u Kinoteci će biti emitovan ovaj film u kojoj glavnu ulogu ima Brižit Bardo.  

Veza srpske i irske vojske u Prvom svetskom ratu 

Deo programa će ove godine biti posvećen i neverovatnim istorijskim vezama srpskog i irskog naroda tokom Prvog svetskog rata. Malo je poznata istorijska priča o učešću Desete irske divizije na balkanskom frontu tokom 1915. i 1916. godine i to će biti tema predavanja dvojice istoričara, profesora Miloša Kovića sa Filozofskog fakulteta u Beogradu i Šejna Brauna sa Univerziteta u Dablinu. U čast ove priče biće emitovan i film "Golgota Srbije", koji se smatra najboljim dokumentarnim filmom snimljenim u Kraljevini Jugoslaviji. U filmu se čuje i irska koračnica iz Prvog svetskog rata.  

Svi filmovi će biti prikazani u Jugoslovenskoj kinoteci, u obe zgrade – u Uzun Mirkovoj 1 i u Kosovskoj 11.