Igre 
Ekstremna desnica u Srbiji ugošćuje Italijane i bori se za Ruse: Opasne ideje se šire i na Istok i na Zapad
Komentari30/10/2022
-17:04
Umreževanje neofašista i ekstremnih desničara iz Srbije i drugih zemalja poslednjih godina se odvija se pred očima srpske javnosti, a u nekim slučajevima seže i do ekstremnih struktura u vladama pojedinih država. Udruživanje pod perfidnom propagandom borbe za prava ugroženih i životinja, navodnom brigom o tradiciji, veri i porodici, daje ovim grupacijama plašt iza koga nesmetano šire mržnju, diskriminaciju i netoleranciju. Saradnja sa brojnim sličnim grupama iz drugih zemalja razvija se i u pravcu istoka i zapada, ali su srpski ekstremni desničari posebno povezani sa sličnim grupacijama iz Rusije i Italije.
O "saradnji" srpskih ultradesničara sa istomišljenicima sa Apeninskog poluostrva i ranije se govorilo, a nedavni sastanak ekstremnodesnog podmlatka iz dve zemlje, samo je jedan manji deo umrežavanja. Naime, odmladak srpske i italijanske ekstremne desnice okupio se 24. septembra na tribini u Klubu 451, poznatom po organizavanju događaja koji promovišu ekstremizam i neofašističe ideje i koji se nalazi u centru Beograda.
Nesumnjivo jače od toha, odjeknulo je salutiranje fašističkim pozdravom lidera Srpske desnice Miše Vaciće na skupu "Naša Evropa" održanom u Rimu prošle godine, na kome je prisustvovao i Roberto Fiore, iz ekstremno desne organizacije pod nazivom Alijansa za mir i slobodu (The Alliance for Peace and Freedom – APF).
Vacić se bavio i vezama sa druge strane kontinenta, pa je učestvovao kao posmatrač na ilegalnom ruskom "referendumu" u sada već anektiranim ukrajinskim teritorijama. Među njima bio je i Ivan Ivanović, predsednik desničarskog Pokreta NAŠI, koji je sredinom aprila ove godine u centru Beograda organizovao protest na kome su iskazali podršku ruskom predsedniku Vladimiru Putinu iz prateću ikonografiju poput simbola "Z".
Mada nisu međusobno povezani svi ovi događaji upozoravaju na opasan trend sa kojim se suočava čitava Evropa, pa i Srbija. Krizna vremena nesumnjivo pogoduju rastu opasnih i ekstremnih ideologija i opštem uzdizanju ekstremno desnih ideja, ukazuju sagovornici Euronews Srbija ističući da iako ekstremna desnica nema jako uporište u Srbiji, postaje evidentno da ona kroz kontakte sa takvih grupacijama na Zapadu i Istoku pokušava jasnije da se nametne kao faktor koji može da utiče na tokove u društvu.
Prof. dr Marija Đorić, stručnjak za ekstremizam sa Instituta za političke studije za Euronews Srbija kaže da su veze srpskih sa italijanskim ekstremistima posebno interesantne, te da su se pojedini srpski desničari nekoliko godina skrivali u Italiji (Goran Davidović), dok su čekali sudske procese u Srbiji. Profesorka Đorić ukazuje da su ekstremni desničari iz Srbije veoma tesno povezani sa ruskom desnicom i da će to sve više jačati sa ratištem u Ukrajini.
"Moram da naglasim da su isto tako dobro povezani i sa zapadnim ekstremističkim organizacijama koje dolaze iz Velike Britanije, Amerike, itd. Ogranci internacionalnih desničarskih organizacija kao što su "Stormfront", "Blood and Honour", "Combat 18", ne dolaze iz Rusije, već iz zapadnih zemalja i imaju ćelije širom sveta, pa i kod nas", objašnjava ona.
Povezane vesti
Inače, koreni savremene ekstremne desnice sežu u period nakon 2000-tih kada je za dve takve organizacije procenjeno da pretstavljaju toliko opasnost da je potrebno da budu zvanično zabranjene i proglašene kao ekstremističke – Obraz, koju je vodio Mladen Obradović i Nacionalni stroj, koju je vodio Goran Davidović.
Pojedinici iz ovih zabranjenih organizacija aktivni su u njihovi derivatima kao što su i Zentopa, Carostavnik ili Srbski stroj. Upravo pripadnici tih ekstremnih organizacija danas učestuju u održavanju veza sa Rusima, ali i sa Italijanima i drugim neofašističkim i neonacističim organizacijama na zapadu.
Veze sa Rusima
Tako su, na primer, pripadnici "Srbske akcije" na fasadi beogradskog Fizičkog fakulteta nedavno oslikali mural posvećen srpskom državljaninu Stefanu Dimitrijeviću koji je poginuo u Ukrajini boreći se na strani Rusije. Rat u Ukrajini koji je pokrenut invazijom Rusije na tu zemlju nesumnjivo je bio prekretnica nakon koje su na videlo isplivale veze na ekstremu, u kojima sporadično posreduju i pojedini zvaničnici sa ruske strane.
Sredinom aprila ove godine, na primer, u centru Beograda kod spomenika ruskom caru Nikolaju ekstremni desničari iz pokreta "Narodna patrola" organizovali su protest zbog glasanja Srbije za suspenziji Rusije iz Saveta UN za ljudska prava. Okupljenima se tom prilikom kod spomenika caru Nikolaju obratio Damnjan Knežević sa porukom da je Srbiji u interesu da "Rusi pobede u ovom ratu jer nama samo Rusija garantuje da će Kosovo ostati u Srbiji".
Upravo je "Narodnim patrolama", ekstremno desnoj organizaciji koja poziva na nasilje prema migrantima i koja poslednjih godina vidljivo operiše u Srbiji, dat veliki prostor u ruskom propagandom filmu "Srbija - znaci rata", koji je emitovala Raša tudej. Reč je o sadržaju koji predviđa novi rat na Balkanu i sugeriše oštre političke podele, a sve to "začinjeno" je razgovorima sa predstavnicima ekstremno desničarskih organizacija u Srbiji.
U filmu su pripadnici "Narodnih patrola" opisani kao patrioti koji će odbraniti srpski narod od svakog ko ga po njihovom mišljenju ugrožava, pa i od migranata. Posebno je istaknuta njegova kritika vlasti Srbije jer, kako kažu, “puno ljudi je postavljeno na pozicije, a da su naklonjeni Zapadu.“ Inače, od ove organizacije poteklo je nekoliko slučajeva lažnih vesti da su migranti primenjivali nasilje prema stanovnicima Srbije.
Povezane vesti
Takođe, u filmu se pojavljuje i lider Srpske desnice Miša Vacić obučan u majicu na kojoj je slovo "Z" - simbol ruske agresije na Ukrajinu. Podržavajući tu agresiju, Vacić navodi da “kao što Rusija uspeva da denacifikuje i demilitarizuje ruski svet, tako i Srbi imaju pravo da putem specijalnih operacija stvore srpski svet”.
Intervjuišući ekstrmne desničare film gradi narativ na osnovu koga gledalac može steći utisak da njihovi stavovi predstavlju i stvavove čitave populacije. A sam odabir ekstremno desnih organizacija jasan je dokaz da su one izuzetno pogodna sredstva za rusku državnu propagandu, naročito od početka rata u Ukrajini.
Veze sa Italijanima i Britnacima
Zentropisti sebe karakterišu kao "nacionalističke socijaliste" koji se zarad preporoda srpske nacije bore protiv komunizma, liberalizma, ateizma, demokratije, LGBT osoba i judaizma.
Upravo jedan od onih koji za sebe tvrde da pripadaju organizaciji Zentropa, Marko Gajinović, stoji iza organizacije tribine sa italijanskih ekstremnim desničatima. On je, naime, bio domaćin italijanskim neofašistima na tribini u Klubu 451. U najavi događaja objavljenoj na Telegram kanalu Kluba navedeno je se da će na tribini govoriti i jedan od lidera italijanske ekstremno desne organizacije "Studentski blok" Serđo Filakioni.
Klub u kome se okupljaju ekstremni desničari postao je poznat nakon što je početkom ove godine najavio, pa nakon rekacije u javnosti otkazao koncert švajcarske muzičarke poznate po obradi rasističkih i ksenofobičnih pesama. U klubu se redovno organizuju događaji - bilo da se radi o tribinama, prikazivanjima filmova ili promocijama knjiga - čiji su autori ideolozi neofašističkih grupacija širom sveta, ali i domaći autori čije stavovi dele pripadnici neformalnih organizacija ili skupu podrške uhapšeni zbog nasilništva tokom Europrajda.
Gosti iz Italije bili su, kako se navodi na sajtu, predstavnici Studentskog bloka, organizacije nastale 2006. godine u okviru "KazaPaund-a". Studentski blok u stvari predstavlja omladinski ogranak ove neofašističke organizacije, koja za cilj ima da svoje ideje širi među akademcima. Organizacija je godinama unazad poznata po nasilnim metodama i širenju mržnje. Zabeleženo je da su njeni pripadnici 2019. u Rimu napali mladića koji je nosio majicu sa antifašističkim simbolima, a godinu dana ranije policija je zbog ranjavanja šest afričkih migranata, uhapsila osobu koja je bila povezana s italijanskim neofašističkim grupama "Nova snaga" i "KazaPaund".
Ipak, to je samo jedan deo saradnje sa italijanskih desničarima. Veze sa neofašističkim grupacijama u Italiji prošle godine je obzananio i lider Srpske desnice Miša Vacić. On je na svom Instagram nalogu objavio video-snimak sa skupa desničara "Naša Evropa" održanog 29. maja u Italiji. Vacić se u Rimu sastao sa vođama desničarskih organizacija iz brojnih ervopskih zemalja, među kojima i Italije, Nemačke, Bugarske, Francuske, Grčke, Španije...
Lider Srpske desnice, mini stranke na čijem je čelu na predseničkim izborima ostvario manje od jednog procenta, objavio je snimak svog govora u Rimu i nakon uvoda, ispružio ruku u gestu koji je opisao kao "rimski pozdrav", a u pitanju je pozdrav po kom su poznati italijanski fašisti i nemački nacisti. Miša Vacić je gostovao na okupljanju članova "Alijanse za mir i slobodu", evropske partije koja okuplja ultradesničarske političke stranke iz Evropske unije, a domaćin mu je bio Roberto Fiore, lider italijanske Nove snage, partije koja proklamuje neofašističke ideje.
Printscreen/Instagram/misavacic
Najpoznatiji govornik na skupu u Rimu, kako piše Radio Slobodna Evropa, bio je Roberto Fiore, iz ekstremno desne organizacije pod nazivom Alijansa za mir i slobodu (The Alliance for Peace and Freedom – APF). Fiore je, prema pisanju britanskog Tajmsa, 1985. godine, u odsustvu osuđen kao pripadnik fašističke terorističke grupe „Nuclei Armati Rivoluzionari“, u i više navrata je sam sebe opisivao kao neofašistu. Prema pisanju britanskog lista, Fiore je prijatelj sa nekadašnjim liderom desne Britanske nacionalističke partije (British National Party) Nikom Grifinom.
Printscreen/Youtube/vladimirknin
Sam Grifin sada je potpredsednik "Alijanse za mir i slobodu". Reč je o desničarskom britanskom političaru koji je i ranije posećivao Srbiju zajedno sa još jednim birtanskim ekstremnim desničarom Džimom Dosonom. Doson je član britanskih partija ekstremne desnice, protivnik politike EU o prihvatanju izbeglica iz islamskih zemalja, bori se protiv prava žena na abortus, muslimana i homoseksualaca.
Krik je objavio da se Doson iz Škotske doselio u Mađarsku kako bi podržao imigracionu politiku premijera ove zemlje Viktora Orbana. Međutim, tamo mu je otkazano gostoprimstvo zbog saradnje sa ultradesničarskim lokalnim organizacijama i strankom "Jobik". Prema istraživanju BBC-ja i BIRN-a iz maja 2018. godine Doson je, kada mu je zabranjen ulazak u Mađarsku 2017. godine, svoje operacije prebacio u Beograd.
Krizna vremena proizvode ekstreme
Srbija, međutim, nije nikakvo izolovano ostrvo kada je reč o pokušaju ekstremne desnice da se učini vidljivijom. I ne samo to. Čak i kada se izađe sa terena ekstrema, jasno je da desnica doživljana neku vrstu "renerase" i u zapadnim društvima što je direktan proizvod globalne krize nastale ne samo invazijom Rusije na Ukrajinu, već i pandemijom korona virusa, odnosno nadovezivanjem jednog kriznog i uznemirujućeg perioda na drugi.
U tom smislu na političkoj mapi Evrope nedavno su se dogodila dva "zemljotresa" koja su još vidljivije na površinu izbacila trend jačanja desnice na Starom kontinentu. Na jugu – vladu u Rimu formirača koalicija koju predvodi krajnje desničarska stranka Braća Italije, dok na severu deo vladajuće većine postaju takođe krajnje desni Švedske demokrate. To znači da politički blokovi sa desne strane spektra koji već duže vreme prkose Briselu, a predvode ih Mađarska i Poljska, dobijaju dodatni "vetar u leđa".
Ipak, ovde treba biti jasan. Postoji ključna i veoma važna razlika između stranak koje su u desnom političkom sprektru i ekstremne desnice koja često naginje profašističkim načelima i nasilju. Upravo o tome je za Euronews Srbija govorila i prof. dr Đorić, koja se, kao i većina naših sagovornika slaže u jednom - trend rasta desnice još više će se intenzivirati u godinama koje su pred nama.
Privatna arhiva
"Savremenoj ekstremnoj desnici pogoduju krizna vremena jer ona tada daje "lake odgovore na teška pitanja", koja su po pravilu nasilnog karaktera. Veoma je važno praviti razliku između umerene i ekstremne desnice - dok je prva legalna i legitimna ideološka opcija u demokratskom društvu, ekstremna desnica je "kancer demokratije", jer uništava njene bazične vrednosti kao što su jednakost, ljudska prava i sloboda", kaže profesorka Đorić.
Ono što je upozoravajuće, jeste da svet, pa i Srbija svedoče u poslednje vreme upravo čestim težnjama ovih ekstremnih "kancerogenih" grupacija da se udruže i povežu.
O tome je nedavno za Euronews Srbija govorio i asistent na odeljenju za sociologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu Nemanja Kostić, ističući da krajnja desnica teži međunarodnom umrežavanju, a da u Srbiji može da raste ukoliko raste i u Evropi.
"Ako se domaći krajnji desničari međunarodno udruže, svakako mogu da očekuju neki veći uspeh. To je posebno aktuelno zbog izbegličke krize i islamofobije kao glavnog oblika ksenofobije u čitavoj Evropi", ističe Kostić.
Na to da nije novost da ultradesničari sarađuju i da intenzivno komuniciraju van Srbije ukazao je i izvršni direktor "Cesida" Bojan Klačar. Prema njegovim rečima, cilj im je da ostvare kontakte, prenesu znanja i moguće načine delovanja.
"Na taj način šire svoju zajednicu. Koliko god da su različiti povezuju ih slična mišljenja", kaže Klačar, dodajući da u Srbiji ima oko 30 organizacija koje se mogu svrstati u ekstremnu desnicu.
Koliko u oni zapravo opasni, zavisi i od toga koliko je sistem sposoban da ih kontroliše i prati.
Prof dr. Đorić ukazuje da su ekstremni desničari u Srbiji su za sada pod kontrolom, ali, dodaje, moraju stalno biti na radaru nadležnih institucija, kako ne bi postali deo "mejnstrim" politike.
"Svojom perfidnom propagandom u kojoj se bore za prava ugroženih (životinja, dece...), i upotrebom humora, ekstremni desničari manipulišu narodnim masama, privlačeći ih na svoju stranu, a potom, manipulativno ubaciju violentne ideje koje su bazirane na mržnji, diskriminaciji i netoleranciji. Svaka vrsta ekstremizma je toksična za demokratska društva, pa samim tim i desničarski ekstremizam. Protiv njega se jedino možemo boriti preventivnim metodama, koje prvenstveno podrazumevaju edukaciju, širenje tolerancije i kritičkog mišljenja prvenstveno kod mladih ljudi", precizira Đorić.
Komentari (0)