Na današnji dan 1941. godine formirana NDH: Država poznata po genocidu i zloglasnim logorima iz Drugog svetskog rata

Bio je 10. april 1941. godine kada je u srcu Evrope rođena država čije će ime postati sinonim za mržnju, smrt i zločin. Nezavisna država Hrvatska NDH. Ostaje upisano u istoriji kao jedina država u kojoj su deca imala sopstvene logore smrti. Danas, decenijama kasnije, otvaraju se tajne arhive Argentine i po prvi put, na svetlo dana, izlazi mreža koja je ustaškim zločincima omogućila beg, daleko od pravde, ali ne i od sećanja.

Dan kada je mrak dobio oblik države. Na ulicama Zagreba dočekuju se nemačke trupe, a ustaški režim proglašava Nezavisnu Državu Hrvatsku. NDH, marionetska fašistička tvorevina pod okriljem nacističke Nemačke i fašističke Italije, odmah započinje jednu od najsurovijih kampanja istrebljenja u Evropi.

"Cilj NDH imao je dva pravca. Jedan pravac bio je da se, s obzirom na to da je reč o oko dva miliona stanovnika – dakle, ozbiljnom demografskom potencijalu – jedan deo tog stanovništva asimiluje prekrštavanjem. To je svakako činjenica, iako procene o tome koliko je ljudi zaista prekršteno variraju. Drugi pravac podrazumevao je proterivanje jednog dela stanovništva, uz ubijanje srpskog stanovništva", kaže istoričar Stefan Radojković i zaključuje: 

"Bitno je bilo da se promeni broj Srba u NDH, ali da se promeni i njegov identitet. U svakom slučaju konačni cilj i konačna posledica trebala je da bude nestanak srpskog naroda kao takvog." 

Ustaše su osnovale mrežu logora. Najozloglašeniji bio je Jasenovac, poznat kao Balkanski Aušvic. Tamo su Srbi, Jevreji, Romi i antifašisti umirali od gladi, batina, noževa i maljeva. 

"Jasenovac je svakako paradigma zla i najupečatljiviji simbol genocidne politike Nezavisne Države Hrvatske. To je pokušaj da se sa srpskim stanovništvom obračuna kao što su se nacisti obračunavali sa jevrejskim stanovništvom i imali su svoj Aušvic i brojne druge logore širom okupirane Evrope.Jasenovac je svakako i najveće stratište na prostoru bivše Jugoslavije i ono predstavlja simbol stradanja našeg naroda tokom drugog svetskog rata i simbol zla", kaže direktor Muzeja žrtava genocida Bojan Arbutina.

Mnogi nisu stigli ni do logora. Ubijeni su u jamama, šumama, selima.

"Tu su i brojni drugi logori, kao što su sistem logora Gospić, Jadovno, Pag, logor Danica, logor Kruščica i Stara Gradiška. Pomenuli ste i logore za decu, poput Jastrebarskog i Siska. Broj popisanih žrtava Drugog svetskog rata – ovde mislim na celokupnu teritoriju Kraljevine Jugoslavije – iznosio je oko 580 hiljada. Mi smo za ovih 30 godina uspeli da popišemo još 80 hiljada žrtava Drugog svetskog rata, tako da u našim bazama podataka sada imamo 660 hiljada imena", navodi Arbutina

Nakon kraha NDH 1945. godine, mnogi ustaški lideri beže, uz pomoć Vatikana i međunarodnih mreža. 

"Emigracija posle 1945. godine je dosta razgranata i gro ustaša se nalazi u Argentini", podseća Arbutina

"Podsetiću samo da je Dinko Šakić, između ostalog, izručen iz Argentine i da je atentat na Pavelića izvršen, odnosno pokušan, takođe u Argentini. Može se reći da smo u ovom slučaju imali sreće s odlukom predsednika Mileja u Argentini, u smislu da je njegova odluka da se otvore argentinski arhivi omogućila rasvetljavanje tih 'pacovskih kanala' s argentinske strane", kaže Radojković.

10. april ne sme biti dan sećanja na državu, mora biti dan sećanja na zločin, jer zaborav je uvod u ponavljanje. A veličanje NDH uvreda je za svaku žrtvu, svako dete, svakog čoveka čije ime nikada nije ni upisano u knjige mrtvih