Pećina krila dokaze tri milenijuma: Analiza kose homo sapiensa otkrila najstariju upotrebu droge u Evropi

Španski naučnici pronašli su najstariji direktan dokaz upotrebe droga u Evropi, nakon što su u saradnji sa akademicima sa Univerziteta u Čileu analizirali pramenove kose homo sapiensa iz bronzanog doba, koji je živeo pre 3.000 godina. Istraživači kažu da se droga koristila u ritualne svrhe, ali ne isključuju ni terapijsku, niti rekreativnu upotrebu.

U radu objavljenom u naučnom časopisu Nature, dr Elisa Guera, istraživačica sa Univerziteta u Valjadolidu, i njen tim su ustanovili da su se droge koristile na kontinentu tri milenijuma ranije, zahvaljujući dokazima iz pećine na Menorci, jednom od španskih Balearskih ostrva, prenosi Euronews.

Do danas nije bilo "direktnih dokaza" o upotrebi droge ni na jednom drugom arheološkom lokalitetu u Evropi. Štaviše, sve prethodne studije "bile su zasnovane na indirektnim dokazima", kaže Guera.

"Znali smo da su praistorijske zajednice znale za biljke sa ovim svojstvima, ali nismo mogli biti sigurni da ih koriste kao drogu", rekla je Guera za Euronews Next.

Prema istraživačima, sva dosadašnja saznanja koja sugerišu da su ljudi konzumirali drogu u medicinske ili duhovne svrhe bila su zasnovana na divljim halucinogenim biljkama, semenima ili čak umetničkim prikazima pronađenim na nekim arheološkim nalazištima.

Tim koji je vodio studiju uglavnom su bili španski naučnici uz doprinos akademika sa Univerziteta u Čileu - gde su pronađeni najstariji "direktni" dokazi o upotrebi droga do sada - i oni su izvršili laboratorijsku analizu na ljudskoj kosi koja datira iz vremena oko prvog milenijuma pre nove ere.

Dlake, koje su bile dugačke samo 13 centimetara, pronađene su u jednoj od komora pećine otkrivene na zapadu Menorke 1995. godine pod nazivom Es Carritk, koja se smatra jednim od najvažnijih lokaliteta kasnog bronzanog doba na ostrvu.

Sačuvani su u cilindričnim drvenim cevima sa poklopcima koje naučnici povezuju sa pogrebnim ritualom.

Kako se droge mogu otkriti u kosi?

Testiranje kose je široko prihvaćena tehnika u oblasti forenzičke toksikologije za otkrivanje upotrebe određenih droga.

Najčešća teorija o tome kako droge završavaju u našoj kosi je da dok narkotici cirkulišu u krvotoku, hemikalije se ugrađuju u rastuće folikule dlake.

I pošto psihoaktivni agensi mogu ostati sačuvani hiljadama godina, hemijska analiza ljudske kose iz pećine kasnog bronzanog doba dala je dragocene uvide za Guerin tim.

Analizom je otkriveno prisustvo nekoliko jedinjenja iz grupe alkaloida tropane za koje se zna da imaju halucinogena, sedativna i stimulativna svojstva, među kojima su atropin, skopolamin i efedrin – sve komponente koje potiču iz flore poreklom sa Menorke.

Tropan alkaloidi su veoma psihoaktivni, imaju višestruko dejstvo na centralni nervni sistem.

"Atropin i skopolamin spadaju u grupu delirijantnih lekova, odnosno izazivaju delirijum koji karakteriše ekstremna mentalna konfuzija, jake i realistične halucinacije, dezorijentacija, promena senzorne percepcije i dezorganizacija ponašanja", detaljno se navodi u izveštaju u kome se dodaje i da se "obično prijavljuju vantelesna iskustva i osećaj promene kože, kao da raste krzno ili perje".

U Evropi, ove supstance imaju dugu istoriju upotrebe kao lekovi, otrovi i opojna sredstva, ali su svoju najozloglašeniju reputaciju postigli u vezi sa evropskim veštičarstvom tokom srednjeg veka i ranog modernog perioda.

S druge strane, efedrin – treće jedinjenje koje se nalazi u kosi – proizvodi slične efekte kao i adrenalin, kao što su uzbuđenje i povećanje mentalne budnosti i fizičke aktivnosti.

Droga koja se koristi u ritualne svrhe

Na osnovu rezultata iz uzoraka kose, Guera je "sklona da prizna" da su se droge koristile u ritualne svrhe.

"Iako se mora reći da u ’tradicionalnim društvima‘ nije tako lako napraviti razliku između onoga što je bila religija i šta je bila ritualna medicina, ne isključujemo terapijsku upotrebu", rekla je ona.

„Ali verujemo da su ove droge možda imale istaknutu ulogu u ceremonijama ritualne prirode“, rekla je Guera i dodala da „ne možemo isključiti ni rekreativnu upotrebu“.

Njihove teorije su zasnovane na antropološkim studijama upotrebe biljnih lekova u drugim delovima sveta, što sugeriše da ove biljke često imaju religijski značaj. U stvari, mnoge od njih su poznate kao "biljke bogova", rekla je ona.

Guera, koja je godinama istraživala ulogu psihoaktivnih supstanci u evropskoj praistoriji, smatra da studija pruža priliku da se preispita odnos savremenih društava prema drogama.

"Odziv medija na naše istraživanje dao je prilično pristrasna i neozbiljna tumačenja", rekla je vođa studije.

U današnjim društvima upotreba droga se koristi kao put za bekstvo od svakodnevne stvarnosti, ali u "tradicionalnim društvima" je potpuno suprotno, "potrošnja je deo njihove kulture", objasnila je ona.

Guera, koja istražuje da li su "promenjena stanja svesti" možda igrala ulogu u procesima koji su doveli do društvene složenosti na Iberijskom poluostrvu tokom bakarnog doba, veruje da bi trebalo da razmotrimo potencijalne prednosti korišćenja ovih biljaka.

"Psihijatrijske studije pokazuju korisnu ulogu nekih halucinogena u psihijatrijskim bolestima, ili prednosti kanabisa u terminalnim fazama raka i bolesti povezanih sa poremećajima u ishrani", dodala je ona.