Igre 
Kako žive Srbi u Rumuniji: Jedna od najorganizovanijih zajednica u rasejanju koja čuva jezik i nacionalni identitet
Komentari14/07/2024
-21:54
Srbi i Rumuni su dve nacionalne zajednice koje žive jedna kraj druge i jedna sa drugom vekovima. Dva naroda dele slične običaje i tradicije, a kada se govori o njihovim odnosima, često se može čuti da je reč o susedima koji nikada nisu ratovali.
Između Srba i Rumuna postoji jezička barijera, ali je ona prevaziđena na način da srpska zajednica u Rumuniji, ali i rumunska u Srbiji uglavnom poznaju oba jezika koja govore kod kuće i u svakodnevnoj komunikaciji.
Euronews Srbija je istraživao kako žive Srbi u Rumuniji i Rumuni u Srbiji i koliko su dubike veze dva naroda.
Danas donosimo priču o životu Srba u Rumuniji, a sledeće nedelje na našem portalu možete čitati kako žive Rumuni u Srbiji.
Koliko ima Srba u Rumuniji i gde oni danas žive?
Sagovornik Euronews Srbija je bio Nikola Lakić, istaknuti novinar, glavni i odgovorni urednik nedeljnika "Naša reč" i "Temišvarski vesnik", član srpske zajednice u Rumuniji, koji je faktografski izneo podatke o srpskoj zajednici u Rumuniji.
"Prema poslednjim podacima elektronskog popisa stanovništva i domaćinstava za 2022. godinu, u Rumuniji živi 12.026 Srba. Za njih 10.058, maternji jezik je srpski, a 8.933 deklarisanih Srba izjasnilo se da u verskom smislu pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Srba je manje za 33 odsto u odnosu na prošli popis stanovništva iz 2011. godine", ističe Lakić.
Kaže da su Srbi istoriografski starosedeoci u Rumuniji, u kojoj postoje u značajnom broju još od ranog srednjeg veka.
Povezane vesti
"Srbi su starosedeoci u Rumuniji. Etnička masa Srba na teritoriji današnje Rumunije počela je značajno da se oformljuje još u ranom srednjem veku, govori zvanična rumunska i srpska istoriografija, nakon bitke kod Angore 1402. godine, kada je despot Stefan Lazarević postao torontalski župan i doselio značajan broj srpskih porodica kao rezultat sporazuma sa ugarskim kraljem Žigmundom Luksemburškim", kazao je Nikola Lakić.
Nikola Lakić
Što se tiče situacije danas, Lakić napominje da Srbi pretežno žive u četiri županije na zapadu zemlje, a da su najbrojniji u Temišvaru.
"Danas Srbi žive u četiri županije na zapadu Rumunije: Aradu, Timišu, Karaš-Severinu i Mehedincu. Srbi su najbrojniji u Temišvaru, prestonici županije Timiš, ali i u 13 mesta Dunavske klisure i Poljadije, koja se nalaze u županiji Karaš-Severin. Nažalolst, u županiji Arad je ostalo svega 505 Srba. Svinica je jedino mesto sa srpskim stanovništvom u županiji Mehedinc. Geografski ovo mesto sa značajnom srpskom manjinom je najistočnije ujedno i najizolovanije. Svinica je iznad svega istorijski, lingvistički i etnografski fenomen. Ovde se čuva najskrivenija kultura svetske civilizacije Lepenski vir. U opsegu opštine postoje mesta poput planine Treskavac koja potvrđuju da su nosioci lepenske kulture živeli i na ovom delu obale Dunava", govori glavni i odgovorni urednik "Naše reči".
Lakić: Savez Srba u Rumuniji trenutno najaktivnija manjinska organizacija u zemlji"
Istaknuti novinar je govorio i o "Savezu Srba u Rumuniji" kao krovnoj organizaciji srpske zajednice u ovoj zemlji, ističući da su Srbi u Rumuniji jedno od najorganizovanijih zajednica u srpskom rasejanju.
"Srbi u Rumuniji važe za jednu od najorganizovanijih zajednica u rasejanju. Krovna organizacija Srba je Savez Srba u Rumuniji koja uživa preferencijalni status, u isto vreme predstavlja manjinsku organizaciju Srba u Rumuniju i političku partiju sa pravom učešća na opštim izborima u Rumuniji. Kako u Bukureštu, tako i u Beogradu, Savez Srba u Rumuniji je sinonim za kontinuitet, organizovanost, posvećenost, ulaganje, tradiciju i ponos. U godišnjem kalendaru Saveza Srba nalaze se 170 akcija i manifestacija, finansiranih uglavnom iz budžeta Vlade Rumunije, koja daje ogromnu podršku i pomoć za organizovanje manjisnkog života i održanje multikulturalnog okruženja. Savez Srba u Rumuniji trenutno važi za najaktivniju manjinsku organizaciju u Rumuniji", ističe Lakić i prenosi koja su kulturno-umetnička društva deo Saveza.
"Pod krovom Saveza Srba u Rumuniji funkcioniše 18 kulturno-umetničkih društava, od kojih je najstarije AKUD 'Mladost' iz Temišvara, osnovano 1969. godine, osam tamburaških orkestara i muzičkih formacija, zatim sedam udruženja žena, četiri književna kružooka, pozorište 'Talija', medijska redakcija 'Naša reč', književno izdavaštvo, biblioteka 'Dimitrije Pantić Tirol', kao i 49 Mesnih organizacija Saveza Srba širom četiri županije. Najvažnija aktivnost u godišnjem kalendaru Saveza Srba u Rumuniji jesu Dani srpske kulture tokom čitavog meseca novembra", kazao je on.
Nikola Lakić
Lakić posebno apostrofira ulogu gospodina Ognjana Krstića, predsednika Saveza Srba i poslanika u parlamentu Rumunije, kao ključne ličnosti koja je uspela da izgradi infrastrukturu organizacije.
Povezane vesti
Inače, Hor Saborne crkve u Temišvaru ima veoma bogatu tradiciju u svrstava se među najstarije srpske horove. Osnovan je davne 1836. godine. Savez Srba u Rumuniji svesrdno pomaže i u očuvanju bogate tradicije horskog muziciranja, primećuje glavni i odgovorni urednik "Naše reči".
"Malo ko od Srba u rasejanju može da se pohvali tako dobrim statusom"
Po Lakićevim rečima, status Srba u Rumuniji je izuzetno dobar, i malo koja srpska zajednica u rasejanju može da se pohvali sličnom situacijom. Prema Lakićevim rečima, za opstanak zajednice posebno je važna prosveta.
"Srpska teoretska gimnazija 'Dositej Obradović' iz Temišvara danas je jedini oslonac srpske zajednice, pored srpskih odeljenja u drugim mestima, kao i radionica srpskog jezika koje organizije Savez Srba u Rumuniji. Takođe, Savez Srba u Rumuniji ima logističku brigu i finansijsku odgovornost prema svim školama sa srpskim đacima u Rumuniji", rekao je Lakić i na kraju nabrojao najvažnije ličnosti u rumunskom društvu iz redova srpskog naroda.
Nikola Lakić
Povezane vesti
"Kada je reč o reprezentativnim ličnostima iz srpske zajednice u Rumuniji, svakako da je to Miodrag Belodedić, rodom iz Sokolovca (žup. Karaš Severin), legendarni fudbaler Steaue i Crvene zvezde, elegantni štoper koji je jedini šampion Evrope sa dva istočnoevropska kluba i svojevremeno jedan od najboljih defanzivaca na svetu.Srpsko ime sa ponosom nose i nekadašnji reprezentativci Rumunije u fudbalu Srđan Lukin i Jasmin Latovljević. Najpoznatije književno ime Srba u Rumuniji trenutno je Slavomir Gvozdenović", zaključuje Nikola Lakić.
Jašin: Srbi sa prostora današnje Rumunije su obeležili razvoj celokupne srpske kulture i književnosti
Sagovornik Euronews Srbija je bio i Saša Jašin, direktor izdavačke delatnosti Saveza Srba u Rumuniji i poznavalac istorijata srpskih političkih i društvenih pokreta i udruženja na prostoru Rumunije, ali i kulturnog i književnog života zajednice.
"Jedan od prvih značajnih koraka političkog, društvenog, socijalnog i kulturnog organizovanja istakli su narodni prvaci još na Temišvarskom saboru, koji se održao 1790. godine, kada su Srbi tražili Banat kao svoju zasebnu teritoriju. Mnogo upečatljivija pobeda srpske elite koja je vidno uticala na organizovanost Srba na području Habzburške monarhije, označila je formiranje srpskog vojvodstva, a do značajnijeg pokretanja političkog života među Srbima koji su živeli na teritoriji današnje Rumunije dolazi u vreme održavanja Blagoveštenskog sabora 1861. godine. Kasnije, osnivanjem Ujedinjene omladine srpske (1866-1871) život Srba usmeren je ka kulturnom, prosvetnom i naučnom uzdizanju, a uz to je neminovno ugrađena i izvesna politička komponenta", kazuje Saša Jašin.
Nikola Lakić
Jašin ističe i najznačajnije ličnosti, poslenike na polju kulture, književnosti i medicine, dobročinstva, koji su dali doprinos celokupnom srpskom narodu.
"Srpski intelektualci i poslenici na polju kulture, poput grofa Đorđa Brankovića, prosvetitelja Dositeja Obradovića, prve srpske spisateljice modernog doba Eustahije Arsić, prvog srpskog doktora prava Save Tekelije, doktora medicine i tvorca medicinske terminologije Jovana Stejića, i drugih, koji su potekli iz srpskih sredina koja je živela na teritoriji današnje Rumunije, ostavili su trajna svedočanstava u srpskoj kulturi", kazao je Jašin.
On dodaje poimence književna i kulturna društva i institucije koje su osnivali istaknute ličnosti.
"U Samom Temišvaru Dimitrije P. Tirol osniva 1828. godine Društva ljubitelja srpske književnosti, a 1851. godine Društva čitalištva fabričkoga. Jovan plemeniti Nako osniva u Velikom Komlošu srpsko pozorište, a temišvarski episkop Petar Petrović osniva prvo bogoslovsko učilište u Temišvaru 1800. godine. Danas Savez Srba u Rumuniji kao jedinstveni predstavnik srpske manjine i krovna organizacija Srba u Rumuniji nastavlja tu tradiciju i sa pravom i odgovorno možemo tvrditi da već više od tri decenije zastupa i brani interese srpske zajednice u Rumuniji", napisao je Jašin.
Običaji i tradicije zajednice u Rumuniju se, prema Jašinu, ne razlikuju bitno od onih kod ostatka srpskog naroda, uz očuvanje jezika i nacionalnog identiteta kao temelja opstanka.
"Srbi iz Rumunije kao sastavni deo srpskog naroda, koji su na teritoriji današnje Rumunije u geografskom prostoru istorijskog Banata počeli da se naseljavaju usled nepovoljnih istorijskih prilika poneli su sa sobom celu kulturnu i duhovnu osobenost kraja iz kojeg su poticali. Prema tome sami običaji i tradicije Srba iz Rumunije nose odlike svojstvene srpskom kulturnom i duhovnom prostoru. Danas Srbi sa ovih prostora baštine bogato istorijsko, kulturno i duhovno nasleđe svojih predaka, a čuvajući svoje pismo, tradiciju i običaje čuvaju svoj nacionalni identitet i veru u opstanak na ovim prostorima", zaključio je Saša Jašin.
Krstić: Ostvarujemo nova prava i branimo već stečena
Za Euronews Srbija je govorio i Ognjan Krstić, ranije pomenuti, predsednik Saveza Srba u Rumuniji i narodni poslanik u Parlamentu Rumunije, koji je govorio o statusu srpske zajednice u Rumuniji danas, o poteškoćama kroz koje je prošla, ali i o budućem razvoju i očuvanju zajednice.
"Srpska manjina u Rumuniji, pogotovu danas, prepoznata je i prihvaćena manjina koja uživa sva prava koje jedna demokratska država pruža svim prepoznatim manjinama u Rumuniji. Ali, nije uvek bilo tako i nije baš bilo lako biti Srbin u Rumuniji u teškim periodima novije istorije kada su Srbi bili progonjeni samo na osnovu etničke pripadnosti i političkih prilika tog vremena. Napomenuću samo Baragansku golgotu i političke zatvore za srpsku naprednu omladinu u periodu Informbiroa. Lično smatram da smo tada naučili da samo jedinstveno i zajedno možemo da prebrodimo sve nedaće, a to jedinstvo i sabornost je i danas vrlina Srba u Rumuniji i jedini način da opstanemo na ovim prostorima", rekao je poslanik Krstić.
Nikola Lakić
Za budućnost zajednice, poslanik ističe, da je važno da se očuvaju postojeća prava i da se nadograđuju novim koje zajednica treba da stekne.
"Danas kada samo od nas samih zavisi kakvo će nam sutra biti, trudimo se da kroz političku aktivnost u svim strukturama savremenog društvenog i političkog života u Rumuniji ostvarujemo nova prava i branimo već stečena. Ne mogu a da ne pomenem činjenicu da nam u tom našem nastojanju za očuvanje nacinalnog identiteta bezrezervnu podršku pruža Vlada Rumunije i rumunska država. Sve u svemu, Srbi iz Rumunije su se sami izborili za svoja prava", rekao je za Euronews Srbija Ognjan Krstić, predsednik Saveza Srba u Rumuniji i poslanik u Parlamentu Rumunije.
Komentari (0)