Izrael planira izgradnju naselja na nekadašnjem aerodromu u Jerusalimu - međunarodna zajednica smatra da je to loš potez

Izrael nastavlja sa planovima za izgradnju ogromnog jevrejskog naselja na mestu davno napuštenog aerodroma za koji su se Palestinci nadali da će jednog dana opsluživati njihovu buduću prestonicu u istočnom Jerusalimu.

To je jedan od nekoliko projekata naseljavanja koji napreduju uprskos osudi Bajdenove administracije, koja zajedno sa Palestincima i velikim delom međunarodne zajednice vidi naselja kao prepreku za rešavanje vekovnog sukoba.

Naselje Atarot bi uključivalo 9.000 stambenih jedinica koje će se prodavati ultraortodoksnim Jevrejima, što bi ga činilo "malim gradom" od oko 50.000 ljudi tik do tri gusto naseljene palestinske zajednice, kaže Haigt Ofran iz izraelske grupe koja se zalaže protiv izgradnje naselja "Peace now" za AP.

Jedan od palestinskih kvartova Kufr Akab, nalazi se unutar granica Jerusalima, ali s druge strane, tačnije preko kontroverzne prepreke kojom se razdvaja Izrael, visokog betonskog zida koji se proteže duž ivice predložene lokacije. Naselje bi bilo tik uz Kalandiju, glavni vojni kontrolni punkt između Jerusalima i okupiranog grada Ramale na Zapadnoj obali, kroz koji svakodnevno prolazi desetine hiljada Palestinaca.

I naselja bi bila izgrađena na nekadašnjoj pisti starog aerodroma, koji je danas napušten i preplavljen korovom sa vranama koje se gnezde na kontrolnom tornju.

"Mi smo u srcu palestinske urbane oblasti", rekao je Ofran - "Ako Izrael ovde izgradi naselje, mi blokiramo mogućnost nezavisne palestinske države i sporazum dve države"

Izrael je zauzeo istočni Jerusalim u ratu 1967. godine, zajedno sa Zapadnom obalom i pojasom Gaze i aneksirao ga u potezu koji nije međunarodno priznat. Palestinci žele da sve tri teritorije formiraju njihovu buduću državu i da istočni Jerusalim bude njihov glavni grad.

Izrael pak, smatra ceo Jerusalim svojom jedinstvenom prestonicom i posmatra naselja kao jevrejska, izgrađena da zadovolje potrebe brzorastuće populacije i spreče podelu grada.

"Jerusalim je živa prestonica države Izrael koja diše i raste", rekla je zamenica gradonačelnika Fler Hasan-Nahum - "Projekat stanovanja će obezbediti hiljade prekopotrebnih stambenih jedinica".

Zvaničnik izraelske vlade rekao je da je projekat u ranoj fazi planiranja i da će verovatno proći godine pre nego što dođe na odobrenje vlade. Zvaničnik je govorio za AP pod uslovom da ostane anoniman jer se o planu još raspravlja na opštinskom niovu.

Ofran je priznao da je proći najmanje četiri godine do početka izgradnje, ali je rekao da je proces planiranja uveliko u toku. Opštinski odbor je u sredu glasao za podršku projektu, a očekuje se da će ga okružni odbor odobriti 6. decembra.

"Čim ga odobre, to je kao lavina", rekao je Ofran.

Hasan-Nahum, zamenica gradonačelnika primetila je da je Izrael omogućio izgradnju industrijske zone i tržnog centra, koji će opsluživati Palestince u blizini.

Ali, čak i ako mogu da rade i kupuju u Jerusalimu, Palestinci pate od teške stambene krize koja je ukorenjena u diskriminatornom sistemu dozvola i nedostatku prostora. To je primoralo hiljade da grade ilegalno - pod rizikom od rušenja, ili da se presele na okupiranu Zapadnu obalu. Desetine palestinskih porodica suočavaju se sa mogućom deložacijom od strana naseljenističkih organizacija koje se guraju u prepune četvrti istočnog Jerusalima.

Halil Tufakji, palestinski kartograf i bivši mirovni pregovarač fokusiran na pitanja Jerusalima, rekao je da je novo naselje deo šireg procesa potiskivanja Palestinaca iz grada i dovođenja jevrejskih stanovnika kako bi se promenio njegov karakter i sprečila svaka buduća podela.

"To je fundamentalna demografska promena u korist Izraela", rekao je on.

Na južnoj ivici planiranog naselja nalazi se napušteni kontrolni toranj i terminali koji su nekada bili deo malog, ali užurbanog međunarodnog aerodroma.

Tanjug AP/Maya Alleruzzo

Britanci su izgradili vojni aerodrom početkom dvadesetih godina prošlog veka, kada je Jerusalim bio administrativna prestonica palestinskog mandata. Jordan je zauzeo ovo mesto zajedno sa ostatkom istočnog Jerusalima i Zapadne obale 1948. godine u ratu oko stvaranja Izraela i transformisao ga u civilni aerodrom koji služi verskim hodočasnicima i drugim putnicima.

Tokom pedesetih i šezdesetih godina, turisti su mogli da putuju od Jerusalima do destinacija širom Evrope i Bliskog Istoka, uključujući Rim, Bejrut, Kairo, Damask, pa čak i gradove u Saudijskoj Arabiji i Iranu. Eldad Brin, izraelski istraživač koji je nedavno objavio naučni članak o aerodromu, kaže da je opsluživao 100.000 putnika 1966. godine.

Izrael je nastavio da koristi aerodrom nakon rata 1967. godine, ali uglavnom za lokalne i čarter letove pošto su glavne avio-kompanije odbijale da opslužuju okupiranu teritoriju. Aerodrom je zatvoren ubrzo nakon što je druga palestsinska intifada, ili ustanak, počeo 2000. godine iz bezbednosnih razloga.

Brin vidi projekat naselja kao "veliku grešku" i više bi voleo da vidi da se pretvori u otvoreni prostor i kulturni centar sa restauiranim starim terminalom koji je pretvoren u muzej.

"Ja sam romantik. Imate ovo veoma veliko područje, u srcu ove ogromne arapske zajednice gde parkovi i rekreativna područja gotovo da ne postoje. I imate istorijsku zgradu bi trebalo da bude na listi baština. Sve je tu", rekao je.

Palestinci su se nadali da će jednog dana ponovo otvoriti međunarodni aerodrom u Jerusalimu za državu Palestinu. Ali, kontinuirano širenje naselja širom istočnog Jerusalima i Zapadne obale, u kojima sada živi više od 70.000 doseljenika, učinilo je gotovo nemogućim stvaranje održive palestinske države uz Izrael.

Trenutni premijer Izraela, Naftali Benet i desničarske stranke koje dominiraju njegovim političkim sistemom, snažno podržavaju naselja i protive se palestinskoj državnosti, iako većina međunarodne zajednice smatra rešenje sa dve države kao jedini realan način za rešavanje sukoba.