"Pobunom do suvereniteta": Talas mladih lidera zahvatio Afriku, šest zemalja dobilo predsednike mlađe od 50 godina

Vest da je 44-godišnji Basiru Diomaje Faje postao najmlađi izabrani predsednik Senegala u istoriji u prethodnoj deceniji nije novost na afričkom kontinentu. "Najmlađi" kontinent već neko vreme staru garnituru političkih "dinosaurusa" menja mladim liderima željnim dokazivanja, koji svi odreda ističu borbu za suverenitet svojih zemalja kao prevashodnu i najvažniju tačku njihovih programa.

Slične promene kakve je doživeo Senegal, u prethodnih nekoliko godina su se desile u Burkini Faso, Čadu, Maliju, Gvineji i Madagaskaru, čiji predsednici su mlađi od 50 godina i predstavnici su generacija X i Milenijalaca, koje su, posmatrajući istoriju, prva generacija rođena nakon sticanja nezavisnosti bivših francuskih kolonija u Africi.

Upravo generacija rođenih nakon sticanja nezavisnosti čini i najveći procenat sveukupnog stanovništva većine afričkih zemalja.

Demografija kao faktor izgradnje političkog narativa

Posmatrajući demografska kretanja na Zemlji, izuzimajući demografske gigante Kinu i Indiju, zbog kojih je Azija demografski predvodnik među kontinentima, Afrika je kontinent koji je u prethodnih 80 godina doživeo demografski bum i sa 280 miliona stanovnika na kraju Drugog svetskog rata, danas je kontinent sa 1,35 milijardi stanovnika, što je oko 17 odsto ukupne svetske populacije, piše Al Jazeera Balkans.

Posmatrajući primer Senegala, specijalizovani sajt za kretanje svetske populacije Worldometer navodi da je prošlogodišnji prirodni priraštaj Senegala iznosio 458.404 stanovnika, uz prosečnu starost stanovništva od 18,2 godine, što je već 10 godina stalni trend rasta populacije Senegala, navodi se na Worldometer-u.

Porast broja stanovnika neupitno je uslovljen boljim uslovima života, dostupnošću čiste vode, hrane, boljim higijenskim uslovima i efikasnijom zdravstvenom zašitom. Međutim, nezanemarljiv je podatak i to da je nagli skok prirodnog priraštaja usledio nakon što su se navedene zemlje oslobodile kolonijalne vlasti. Upravljajući sopstvenim mladim državama, sve one su krenule u proces izgradnje suverenih nacija koje upravljaju sopstvenim resursima, a što bi trebalo da im omogući nesmetani razvoj postkolonijalnog društva.

Međutim, faktičko stanje je često mnogo drugačije od projektovanih želja i planova.

Postkolonijalne težnje ka suverenitetu

Istorijska okolnost koja je umnogome odredila sudbinu razvoja ovih država, a povezuje ih, je isti kolonijalni "gospodar" ovih teritorija. Naime, Gvineja, Senegal, Mali, Burkina Faso, Čad i Madagaskar su sve bile francuske kolonije, te su se francuske kolonijalne vlasti de jure oslobodile 1960. godine kada su stekle nezavisnost.

Francuska kolonijalna vlast možda jeste de jure okončana 1960. godine, tj. 1958. godine raspuštanjem francuske "Zapadne Afrike", ali je francuski uticaj u ovim frankofonim bivšim kolonijama ostao izuzetno jak.

U analizi postkolonijalnog stanja u Zapadnoj Africi, DW prenosi analizu senegalskog politikologa Ibrahima Kanea o stanju u bivšim kolonijama.

Tanjug/AP/Moses Sawasawa

"Znate, Francuska nas je kolonizovala, a svi znamo kako je tekla kolonizacija. Francuzi nikada nisu promenili svoju percepiju, uvek nas smatraju građanima drugog reda. Zapadna Afrika, posebno frankofona Zapadna Afrika, želi da se ta situacija promeni, da se naši ljudi vide kao punopravni građani. Veoma je rašireno mišljenje da je Francuska na strani vlade, čak i kada ona tlači sopstveno stanovništvo: Francusku vide kao tlačitelja, kao prijatelja tlačitelja", kaže senegalski politikolog Ibrahima Kane, a prenosi DW.

Francuska uloga tlačitelja je uloga onoga koji ograničava suverenitet društava koja žele da budu suštinski nezavisna i da kreiraju sopstvene demokratske sisteme uz pomoć sopstvenih kapaciteta, ovo je ujedno i najveća prepreka na putu bivših kolonija da osnažene nastave svoj razvoj u 21. veku.

Uloga mladih lidera, obrazovanih, nacionalno svesnih i misaono-idejno nezavisnih, daje presudni zamah novom zapadnoafričkom pokretu koji bi trebalo da promeni i preobrazi lice Zapadne Afrike.

Ecowas i CFA franak na putu suvereniteta

Ecowas, tj. Ekonomski savez zapadnoafričkih država je organizacija koja je stvorena 1975. godine sa ciljem "promocije kooperacije i integracija da bi se podigao životni standard naroda i da bi se održala ekonomska stabilnost", stoji u analizi Africanews-a.

Savez, čiji članovi nisu Čad i Madagaskar kao centralno odnosno istočnoafričke zemlje, je tokom decenija postojanja prerastao iz ekonomskog u političko telo koje sarađuje sa drugim sličnim organizacijama štiteći interese svih zemalja članica, popustio je pod naletom tuđih interesa, jer, kako piše Africanews, Ecowas brzo gubi podršku mnogih zemalja Zapadne Afrike neuspevajući da zaštite interese regiona u kojem se građani zemalja članica bune zbog nedostatka benefita od bogatih resursa kojima zemlje članice raspolažu, a od kojih benefite imaju bivši kolonijalni gospodari.

Tanjug/AP

Ecowas je doživeo svojevrstan tektonski udar kada su Burkina Faso, Mali i Niger odlučile da istupe iz saveza zbog nedostatka efektivne podrške saveza i mešanja u unutrašnja pitanja ovih zemalja nametanjem ekonomskih i drugih sankcija.

Druga poluga moći bivših kolonijalnih gospodara i Ecowas-a, za koju u bivšim kolonijama smatraju da jednako loše utiče na potencijal razvoja je zajednička valuta CFA franak.

CFA (Afrička finansijska zajednica) franak je nastao 1945. godine i zamenio je "Francuski franak Zapadne Afrike", a danas je zvanična valuta osam afričkih zemalja, među kojima su Burkina Faso, Senegal i Mali iz zapadne Afrike, kao i Čad u centralnoj Africi.

Prigovori koje iznose zemlje koje koriste CFA franak su da je on relikt kolonijalne prošlosti koji utiče na ekonomske tokove na način da tlači zemlje koje ga koriste, jer je vezan za evro, zbog čega su cene proizvoda u Africi mnogo skuplje nego što je realna slika, a zbog čega je životni standard građana dosta niži, piše DW.

Pobunom i neposlušnošću do suvereniteta

Posmatrajući ekonomsku i sveukupnu sliku društava u bivšim kolonijama, za oko zapada stav novih političkih elita u tim zemljama da su bogati prirodni resursi i mladost stanovništva krucijalni resurs na putu sticanja punog suvereniteta.

Mladi lideri u bivšim kolonijama su doneli nove principe borbe za nezavisnost, i reklo bi se poprilično ratoboran stav koji uključuje i spremnost na oružanu borbu protiv onih koje vide kao "okupatore".

profimedia

Ovakav stav su pokazali lideri Malija i Burkine Faso, kada su izrazlili spremnost da vojno pomognu Nigeru u slučaju strane vojne intervencije u toj zemlji.

Takav razvoj događaja je osudio Ecowas, za koji DW u analizi piše da nastoji da "obuzda demokratsko nazadovanje u zapadnoj Africi i obećava da se državni udari više neće tolerisati, nakon vojnog preuzimanja vlasti u državama članicama Maliju, Burkini Faso i Gvineju u poslednje dve godine".

Ipak, sve češće političke promene u afričkim zemljama, i podrška stanovništva snagama koje obećavaju pročišćenje političke scene i borbu za bolje uslova života, ne garantuju mirnu budućnost najmlađeg kontinenta, ali se mladi afrički lideri i stanovništvo nadaju da će biti svetla.