Tajne savršenih instrumenata: Kakve veze ima "malo ledeno doba" u Evropi sa nenadmašnim Stradivarijevim violinama

Više od 4.500 godina nakon što je neki preduzimljivi stanovnik Mesopotamije razvukao nekoliko žica preko šupljeg drvenog predmeta i stvorio prvu lautu, umetnost pravljenja žičanih instrumenata praktično je dostigla savršenstvo u jednoj skromnoj radionici u Kremoni u Italiji.

I trista godina nakon njegove smrti, ime tog zanatlije i umetnika poznato je širom sveta - Antonio Stradivari, tvorac violina, violončela i drugih gudačkih instrumenata koji je i dan danas neprikosnoven.

Njegove violine sviraju samo vrhunski violinisti današnjice poput Icaka Perlmena, Akiko Suvenai i Džošue Bela.

Stradivari je rođen u Kremoni oko 1644. godine i rad na izradi instrumenata započeo je kada je imao samo 12 godina. Dugo se verovalo da je bio šegrt čuvene Amati porodice, ali je vrlo malo dokaza koji tome idu u prilog. U svakom slučaju, Amatijev dizajn u to vreme smatran je savršenstvom, a Stradivari je proveo gotovo 70 godina pokušavajući da ga nadmaši. 

Stvorio je ogroman broj instrumenata - oko 1.200 ukupno - od čega 500 violina, 55 violončela i na desetine viola, koji postoje i danas.

Počeo je da prodaje svoje instrumente oko 1665. godine i postepeno razvijao svoj biznis, sve dok mu smrti Nikola Amatija 1984. nije otvorila vrata šireg tržišta.

Stradivarijevi instrumenti ubrzo su postali toliko cenjeni, da je porudžbine dobijao od Medičija, pa čak i od engleskog kralja Džejmsa Drugog.

profimedia

Ženio se dva puta i radio od kuće, a za razliku od drugih tvoraca muzičkih instrumenata u gradu poznatom po inovacijama, nikada nije imao šegrte. Znanje je preneo samo dvojici svojih sinova.

Prema jednoj teoriji, ono što je Stradivarijeve kreacije učinilo tako posebnim su klimatski uslovi u Evropi 14. veka. 

Naime, drvo koje je upotrebljavano za izradu instrumenata bilo je nešto gušće teksture u odnosu na današnje, jer su stabla u periodu od 14. do kraja 19. veka, nešto sporije rasla na Starom kontinentu usled takozvanog "malog ledenog doba".

Druga teorija je da je Stradivari na poseban način tretirao svoje drvo, uključujući i lakiranje. To je bila i tema istraživanja koje je profesor Džozef Nagivari, biohemičar teksaškog A&M univerziteta sproveo 2006. godine. Koristeć nuklearnu magnetnu rezonancu i infracrvenu spektroskopiju on je analizirao drvo Stradivarijeve violine i otkrio da bi na specifičnost njihovog zvuka mogle da utiču metalne soli iz premaza koje je majstor upotrebljavao.

U svakom slučaju, bio je neverovatno vešt pronalazač koji je eksperimentisao sa geometrijom, debljinom drveta, zaobljenošću prednjeg dela instrumenta i stvarao violine moćnije od bilo koje pre. Stradivarijeve violine omogućavale su da zvuk dospe do najudaljenijih delova velikih koncertnih dvorana i otvorile vrata eri simfonija Mocarta, Betovena i Čajkovskog.

Za života se obogatio, a njegovi instrumenti i danas su među najcenjenijima. Tako je u junu jedna njegova violina iz 1714. godine prodata za 15 miliona dolara.