Apel 9 udruženja: Sprečiti uništavanje spomenika kulture Vile Šterić na Dedinju

Apel za sprečavanje uništavanja i povraćaj u izvorno stanje spomenika kulture Vile Šterić, u Beogradu, dela arhitekte Milana Zlokovića, uputilo je danas devet udruženja u formi zajedničkog saopštenje, među kojima je i Fondacija "Milan Zloković".

U saopštenju se navodi da se "na znamenitoj Vili Šterić u beogradskom naselju Dedinje, u ulici Generala Šturma 4, duže od tri meseca odvijaju obimni građevinski radovi na rekonstrukciji i dogradnji objekta i izgradnji ograde".

"Time se menjaju originalni izgled, gabarit, fasade, građevinski elementi eksterijera i enterijera i tako uništavaju vrednosti ove spomeničke celine", navode devet udruženja u tom apelu.

Objekat Vila Šterić predstavlja jedno od mnogih remek-dela međuratne moderne jugoslovenske i srpske arhitekture profesora arhitekte Milana Zlokovića (1898-1965), koja je 2019. proglašena za spomenik kulture.

Kako su naglasili u apelu, "navedeni građevinski radovi se obavljaju bez saglasnosti Zavoda za zaštitu spomenika kulture, grada Beograda i bez odobrenja nadležne službe za urbanizam i izgradnju opštine Savski Venac, i uz prećutnu saglasnost nadležne inspekcijske službe grada Beograda"

Devet udruženja koja stoje iza ovog apela su: Udruženja arhitekata Srbije, Društva konzervatora Srbije, Asocijacije srpskih arhitekata, Akademije arhitekture Srbije, Evropa Nostra Srbija, Društva arhitekata Beograda, Arhitektonskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Do.co.mo.mo Srbije, (nacionalne sekcije Međunarodne radne grupe za dokumentaciju i konzervaciju građevina, mesta i celina modernog pokreta u arhitekturi Do.co.mo.mo International) i Fondacija Milan Zloković.

Reakcija zbog radova za koje nije data saglasnost

Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda je 22. decembra 2021. dopisom Sekretarijatu za inspekcijske poslove - Sektor za građevinski i urbanistički nadzor, zatražio hitno preduzimanje svih neophodnih mera na sprovođenju zakonom propisane procedure, po Zakonu o kulturnim dobrima, Odluci Vlade Srbije o utvrđivanju vile Šterić za spomenik kulture i Zakonu o planiranju i izgradnji.

Sve je to urađeno nakon što je na licu mesta utvrđeno da se izvode veliki građevinski radovi na rekonstrukciji i dogradnji objekta i ograđivanju parcele, a da za te radove nisu izdati konzervatorski uslovi i saglasnost na projektnu dokumentaciju.

Na ovaj dopis Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, Sekretarijat za inspekcijske poslove je odgovorio mesec dana kasnije, 20. januara, informacijom da je građevinski inspektor 13. januara doneo rešenje kojim se investitoru nalaže vraćanje radova u originalno stanje.

Ipak, kako navode u saopštenju, navedeno rešenje Zavod nije dobio, niti je bio prethodno konsultovan, izostala je i komunikacija sa službom zaštite.

Do danas radovi se neprekinuto odvijaju i prema stanju na terenu, udruženja smatraju da nema indicija da će se ovaj spomenik kulture vratiti u originalnog stanje.

Udruženja podsećaju da su Odlukom Vlade Republike Srbije o utvrđivanju Vile Šterić za spomenik kulture jasno utvrđene mere zaštite koje se odnose na očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i enterijera, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, originalnih materijala, i drugog, na zabranu prepravki, dogradnje i nadgradnje spomenika kulture, kao i na zabranu gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojom namenom mogu ugroziti spomenik kulture i zaštićenu okolinu.

"U situaciji, u kojoj sadašnji vlasnik svojim nezakonitim postupanjem uništava arhitektonske vrednosti vile Šterić, uz upadljivi izostanak odgovarajućih reakcija nadležne inspekcijske službe, nameće se zaključak da republičke i gradske vlasti u ovom slučaju nisu sposobne da sačuvaju javno dobro i obezbede pravni poredak", navode udruženja u svom apelu.

Milan Zloković bio je istaknuti srpski arhitekta i profesor Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, jedan od osnivača Grupe arhitekata modernog pravca i dobitnik Sedmojulske nagrade Republike Srbije za životno delo.

Tokom četiri i po decenije, arhitekta Zloković je za Beograd izradio više od 150 projekata, od kojih 100 idejnih i konkursnih radova, a oko 50 realizovanih, među kojima su značajne: Univerzitetska dečja klinika, zgrada salona i servisa FIAT (Jugoauto), predmet spora - vila Šterić, vila Prendić, vila Mozer i mnogobrojni objekti višestambene arhitekture.

Vila Šterić predstavlja idelan primer međuratne stambene arhitekture zrelog modernizma koju je Milan Zloković projektovao za industrijalca - inženjera Dragoljuba Šterića, osnivača Fabrike aeroplana i hidroaviona Zmaj u Zemunu.

Originalna maketa ovog objekta nalazi se u Muzeju nauke i tehnike u Beogradu, a ona je bila prikazana i u Beču, u okviru izložbe Arhitektura Beograda 2011. godine.

Smatra se za jedno od antologijskih ostvarenja srpske međuratne arhitekture.