Istraživanje Antičke Remezijane: Otkriveni grobovi kakvi do sada nisu na prostoru Srbije

Četvrta istraživačka kampanja na lokalitetu Istočna nekropola u neposrednoj blizini autobuske stanice u Beloj Palanci, kod hotela "Esperanto", završena je pre nekoliko dana, a arheolozi su otkrili grobove kakvi do sada nisu pronašli na prostoru Srbije.

Istočna nekropola je, iako poznata od ranije, pre svega zbog slučajnih nalaza grobova prilikom gradnje kuća i infrastrukture, arheološki istraživana tek od 2018. godine. Radi se o jednoj od nekropola na kojoj su se sahranjivali stanovnici antičke Remezijane, a koja se većim delom nalazi ispod temelja današnje Bele Palanke. 

Arheološka zbirka filozofskog fakulteta

"Do sada je otkriveno ukupno 37 grobova, sa različitim grobnim arhitekturama i grobnim inventarom, odnosno predmetima koji su otkriveni zajedno sa pokojnicima. Ove godine, otkriveni su grobovi kakvi su do sada smatrani jedinstvenim, odnosno bez prave analogije na prostoru današnje Srbije. Naime, 2020. godine otkriven je grob koji se sastojao od obeležja od kamena, napravljenog u vidu polukruga, a koji je sa unutrašnje strane, na zapadu, imao jedan manji polukrug koji je bio omalterisan", kaže dr Marko Janković iz Arheološke zbirke Filozofskog fakulteta, koji je rukovodilac arheoloških istraživanja na lokalitetu Istočna nekropola.

Pomenuti omalterisani prostor, pretpostavka je arheologa, bio je zapravo mesto za postavljanje stolova, na koje se iznosila hrana i piće, nakon sahrane pokojnika.  

"Pokojnik je bio sahranjen u komori od opeka, maltera i drveta, a koja se nalazila dosta dublje u odnosu na obeležje od kamena. Tada je ovaj grob označen kao jedinstven, u smislu da na prostoru Srbije do sada nisu otkriveni slični primerci. Ove godine, otkrivena su još tri takva groba, različitih dimenzija, što Istočnu nekropolu čini još više jedinstvenom i zanimljivom. Konstrukcije od kamena povezanog u tehnici suhozida nisu česte na nekropolama 4. veka, dok se na ovoj nekropoli, ako je sudeći po dosadašnjim rezultatima javljaju u većem broju", dodaje dr Marko Janković.

Arheološka zbirka filozofskog fakulteta

Prema njegovim rečima, rezultati ovogodišnjih istraživanja važni su, pre svega, za rasvetljavanje života antičkih stanovnika Remezijane.  

"Vreme iz kojeg potiču grobovi je period institucionalizacije hrišćanstva i učvršćivanja običaja i pravila u svakodnevnom životu hrišćana, ali i u kontekstu njohovih sahrana, te nam rezultati istraživanja njihovih nekropola umnogome mogu rasvetliti upravo te običaje i verovanja koji se po prvi put javljaju na ovim prostorima, a da se mogu prepoznati u arheološkom materijalu", objašnjava sagovornik i dodaje:

"Pored ovih grobova, otkriveni su grob sa kružnom konstrukcijom od kamena, kao i jedan grob koji je slobodno ukopan u zemlju. Većina grobova su do nas stigli neopljačkani, pa je uz pokojnike otkriven i grobni inventar koji se sastojao od staklenih posuda, delova odeće i nakita poput kopči, privezaka, fibula i ukosnica."

Remezijana je, dodaje arheolog, svoj procvat doživela u 3. i 4. veku, od kada datira i većina poznatih spomenika koji se i danas mogu videti u Beloj Palanci - ostaci bedema grada, delimično istražena i prezentovana bazilika, spomenik sa natpisom na kojem se pominju rimski carevi Septimije Sever i Karakala, kao i miljokaz iz vremena Aleksandra Severa.

Arheološka zbirka filozofskog fakulteta

Na projektu učestvuju saradnice i saradnici sa Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, Narodnog muzeja u Beogradu, Medicinskog fakulteta u Beogradu, Zavičajne zbirke u Beloj Palanci, kao i brojni studenti arheologije. Projekat finansiraju Ministarstvo kulture i informisanja i Opština Bela Palanka.

"Za sada se planira nastavak istraživanja i naredne, 2022. godine, a rezultati će biti publikovani i prezentovani kako naučnoj, tako i široj javnosti. Sav otkriveni materijal prenet je u prostorije Filozofskog fakulteta u Beogradu, izuzev skeletnog materijala koji se nalazi na Medicinskom fakultetu u Beogradu", kaže dr Janković.

Nakon svih potrebnih obrada i analiza materijala, on će biti trajno smešten u nadležni Muzej Ponišavlja u Pirotu.