Zašto su Izrael i Gaza mutni na Google mapama

Gaza, jedno od najgušće naseljenih mesta na svetu, mutna je na Google mapama. Zašto je to tako je pitanje koje su istraživači istakli koristeći javno dostupne informacije, uključujući podatke o mapiranju, kako bi locirali napade i dokumentovali uništenje u trenutnim sukobima u tom području, piše BBC.

"Činjenica da od Izraela i palestinskih teritorija ne dobijamo satelitske slike visoke rezolucije vraća nas korak unazad", kaže Samir, istraživač.

Zapravo, većina izraelskih i palestinskih teritorija pojavljuju se na Google Earth-u kao satelitske slike niske rezolucije, iako su snimci visokog kvaliteta dostupni od satelitskih kompanija. 

Na primer, u gradu Gazi je jedva moguće videti automobile, što je suprotnost čak i sa prikazom Pjongjanga, gde su automobili oštro definisani i moguće je razaznati pojedince.

Zašto je satelitska slika važna?

Upotreba satelitskih snimaka postala je ključni element u izveštavanju o sukobima, navodi BBC.

U najnovijem sukobu na Bliskom istoku, istražitelji pomoću satelita žele da potvrde lokacije raketne vatre i ciljane zgrade u Gazi i Izraelu. Međutim, na Google Earth-u, najčešće korišćenoj platformi za slike, najnoviji snimci za Gazu su niske rezolucije i stoga su mutni.

"Najnovija slika na Google Earth je iz 2016. godine i izgleda kao smeće. Zumirao sam neko nasumično ruralno područje Sirije i od tada je snimljeno više od 20 slika, u vrlo visokoj rezoluciji", naveo je na Tviteru Arik Toler, novinar "Bellingcat-a".

Google kaže da je cilj da "gusto naseljena mesta budu redovno i osvežena", međutim, to nije slučaj sa Gazom.

Da li su dostupne fotografije visoke rezolucije?

Do prošle godine, američka vlada je postavljala ograničenje na kvalitet satelitskih snimaka Izraela i palestinskih teritorija koje su američke kompanije smele da pružaju na komercijalnoj osnovi.

Ovo ograničenje je zapisano u Kil-Bingaman amandmanu (KBA), američkom zakonu iz 1997. godine, u znak podrške izraelskim brigama za bezbednost.

Prema KBA, američkim dobavljačima satelitskih snimaka bilo je dozvoljeno da nude sliku niže rezolucije sa veličinom piksela ne manjom od 2m. Nije neobično da su lokacije poput vojnih baza zamućene, ali KBA je bio jedini slučaj da je čitava država podlegla takvom ograničenju.

Zakon je pominjao samo Izrael, ali se primenjivao i na palestinske teritorije.

EPA/ MAXAR TECHNOLOGIES HANDOUT

Međutim, kada su ne-američki provajderi, poput francuske kompanije "Airbus", mogli da daju ove slike u većoj rezoluciji, SAD su bile pod sve većim pritiskom da ukinu svoja ograničenja.

U julu 2020. godine ukinut je KBA, a sada američka vlada dozvoljava kompanijama da pružaju daleko kvalitetnije slike regiona (svaki piksel sada može biti manji do 40 cm).

"Početna motivacija bila je naučna. Želeli smo da imamo dosledan izvor podataka za rad u našem projektu, pa nam je bio potreban pristup visokoj rezoluciji na okupiranim palestinskim teritorijama uporediv sa onim što koristimo u drugim delovima regiona", kaže Majkl Fradli, arheolog sa Univerziteta u Oksfordu i jedan od akademika koji su uspešno vodili kampanju za izmenu amandmana.

Zašto je onda Gaza i dalje mutna?

BBC je razgovarao sa predstanicima Google i Apple (čije aplikacije za mapiranje takođe prikazuju satelitske snimke). Apple je naveo da radi na ažuriranju svojih mapa uskoro na veću rezoluciju od 40 cm.

Google navodi da njegovi snimci dolaze od velikog broja dobavljača i da razmatra "mogućnosti da osveži svoje satelitske snimke čim slike veće rezolucije postanu dostupne". Dodaje se da to nije u planu u ovom trenutku.

"Uzimajući u obzir važnost trenutnih događaja, ne vidim razlog zašto bi komercijalne slike ovog područja trebalo da nastave da se namerno degradiraju", rekao je Nik Voters, istraživač "Bellingcat-a" na Tviteru.

Tanjug/AP/Adel Hana

Ko zapravo snima ovo?

Javne platforme za mapiranje, kao što su Google Earth i Apple Maps, oslanjaju se na kompanije koje poseduju satelite za isporuku slika.

Maxar i Planet Labs, dve najveće, sada čine dostupnim slike Izraela i Gaze u visokoj rezoluciji.

"Kao rezultat nedavnih promena američkih propisa, slike Izraela i Gaze pružaju se u rezoluciji od 0,4m (40cm)", navode iz Maxar-a.

Planet Labs potvrdio je da pruža slike u reziluciji 50cm.

Ipak, istražitelji se u velikoj meri oslanjaju na besplatni softver za mapiranje i nemaju često direktan pristup tim slikama visoke rezolucije.

A ovakve slike mogu otkriti prave razmere nekih događaja. Istražitelji iz organizacije Human Rights Watch udružili su se sa Planet Labs-om 2017. kako bi pokazali destrukciju u selima Rohindža nakon akcija vojske Mjanmara.

Slike su im omogućile da mapiraju razmere štete u više od 200 sela u tom području, upoređujući satelitske snimke ovih područja rezolucije 40cm pre i posle.

Čini se i da dokazi potkrepljuju tvrdnje Rohindža, koji su iz Mjanmara pobegli u susedni Bangladeš, da su njihove kuće bile na meti vojske.

Satelitske slike su takođe od vitalnog značaja za praćenje onoga što se dešava u regionu Sinđang u Kini, uključujući mrežu centara za "prevaspitavanje" koji su tamo postavljeni za Ujgure.

Informacije su pomogle u prikazivanju gde su ovakvi kampovi izgrađeni, a slike visoke rezolucije su pokazale i njihovu veličinu.