"Jedan slikar, 15 fotografa, 30 umetničkih dela": Konceptualna izložba u Legatu Petra Lubarde Nenad Stojmenović: Uloga u predstavi "Nije smrt biciklo (da ti ga ukradu)" probudila je u meni sve moje ranjivosti

Top tagovi

Kosovo i Metohija Izbori u SAD 2024. Rat u Ukrajini Kriza na Bliskom istoku

Aktuelno iz kulture

Dvanaest velikana domaće i regionalne kulturne scene koji su nas napustili u 2024. godini

Komentari

Autor: Euronews Srbija

31/12/2024

20:41

Dvanaest velikana domaće i regionalne kulturne scene koji su nas napustili u 2024. godini - Copyright E-Stock/AleksandarN, ČaslavV, Tanjug/RadeP, SavaR, YT/TM, RTS, K1TV, RTV/HŽ, Pop mašina, profimedia

veličina teksta

Aa Aa

Muzičar koji je postao sinonim za rokenrol, glumci koji su ovekovečili legendarne uloge, romanopisci, scenaristi... U 2024. godini oprostili smo se od brojnih ličnosti koje su ostavile dubok trag na domaćoj i regionalnoj kulturnoj sceni.

Ovo je podsećanje na njih:

Bora Đorđević

Legendarni srpski muzičar Borisav Bora Đorđević preminuo je 4. septembra u 72. godini.

Jedna od njegovih najznačajnijih zaostavština su pesme koje je snimio sa svojom grupom "Riblja čorba", a koja je u avgustu obeležila 46 godina postojanja.

Muzičku karijeru započeo je u rodnom Čačku 1965. godine, a prvi bend u kom je Bora pevao i svirao bas gitaru zvao se "Hermelini".

Pre "Čorbe", svirao je u brojnim ssastavima, kao što su "Dečaci s Morave", "Vesnici ljubavi", "Safiri", "Čačanski plemići", "PORS" (Poslednji ostatak romantičnog sveta), "Zajedno", "Hajduk Stanko i jataci", "Suncokreti", "Rani mraz"...

Dobitnu kombinaciju našao je sa Miroslavom Aleksićem, Radislavom Kojićem i Miroslavom Milatovićem s kojima je osnovao "Riblju čorbu".

Bora je potpisivao veliki deo tekstova i organizovao izuzetno energične koncerte, koji su proslavili grupu u celoj bivšoj Jugoslaviji.

"Lutka sa naslovne strane", "Nazad u veliki prljavi grad", "Dva dinara druže", "Ostaću slobodan", "Neke su žene pratile vojnike", "Neću da ispadnem životinja", "Na zapadu ništa novo" i mnoge druge, danas važe za evergrin i slušaju ih čak i mlađe generacije.

Teško je i pobrojati sve izvođače za koje je Bora Đorđević pisao pesme. Sarađivao je sa Zdravkom Čolićem, Biserom Veletanlić, Đorđem Marjanovićem, Oliverom Katarinom, Majom Odžaklijevskom, Generacijom 5, Beti Đorđević...

Sebe je smatrao i pesnikom i objavio osam knjiga: "Prvih deset godina je najteže", "Neću", "Psihopata i lopata", "Srbi bez muke", "Brebusi", "Šta je pesnik hteo da kaže", "Debela tragedija" i "Pusto ostrvo", za koju je osvojio nagradu Akademije "Ivo Andrić" 2018. godine.

Poslednje godine života proveo je u Sloveniji sa suprugom Dubravkom. Iz prethodnog braka sa Draganom Đorđević imao je sina Borisa, koji je odrastao daleko od očiju javnosti.

Sahranjen je u rodnom Čačku, uz pesmu "Pogledaj dom svoj anđele".

Slađana Milošević

Avangardna umetnica i pevačica Aleksandra Slađana Milošević preminula je 26. marta u 69. godini posle kratke bolesti.

Rođena je u Beogradu 3. oktobra 1955. godine i smatrana je ikonom novog talasa osamdesetih u Jugoslaviji. Svoj prvi solo nastup je imala na festivalu "Studentsko ljeto" u Maglaju, 1974. godine, gde je osvojila "Gran Pri".

Na površinu jugoslovenske pop-rok scene isplivala je 1977. godine sa pesmom "Au, Au" i iste godine imala svoj prvi veći nastup na Koncertu kod Hajdučke česme, gde je nastupala pre "Bijelog dugmeta".

Milošević je počela da ruši tabue, kad je izdala pesmu pod nazivom "Seksi dama", koja je bila zabranjena za emitovanje na brojnim radijskim i televizijskim programima.

Godine 1979, promovisala je pesmu "Amsterdam", a 1981. godine nastupila na izboru za jugoslovenskog predstavnika na Pesmi Evrovizije u Beogradu i osvojila osmo mesto sa kompozicijom "Recept za ljubav".

Sa Dadom Topićem je 1984. godine snimila pesmu "Princeza", koja je prevedena i na engleski jezik, a 1989. godine je otišla u Sjedinjene Države, gde je neko vreme svirala sa grupom "Baby Sister".

Jedno vreme je bila broker na berzi, a radila je i u marketinškim agencijama. U Beograd se vratila 1995. godine.

Siniša Pavić

Scenarista Siniša Pavić preminuo je 16. avgusta u 92. godini u svom domu u Vlasotincu.

Pavić je bio najplodotvorniji TV autor u bivšoj Jugoslaviji.

Rođen je u Sinju u Hrvatskoj 22. januara 1933, a kao petogodišnjak došao je u Beograd u kome je završio studije prava i pre scenarističke i književničke karijere bio je sudija.

Kraj iz koga potiče njegova supruga Ljiljana, saradnica na nekim od njegovih scenarija – Vlasotince, trajno je obojio njegovo delo – južnjačkim junacima i njihovim jezikom.

Pavić je počeo sa knjigama, ali su one ubrzo pretočene u druge medije – najpre roman „Višnja na Tašmajdanu“ u film, a desetak godina kasnije i roman „Vruć vetar“ u istoimenu seriju.

Pisao je dokumentarne drame i dramske serije, ali start Sinišinog televizijskog maratona, desio se 1971. godine serijom "Diplomci". Usledili su "Otpisani", "Vruć vetar", a onda i "Bolji život", sa kojim se sve promenilo. To je bila prekretnica u Pavićovom radu i načinu rada televizije do tada.

Tvorac je i više istorijskih drama za televiziju, sudeći po onome što smo gledali u poslednja vremena, još uvek neprevaziđenih, poput "Poslednjeg čina" i "Čoveka koji je bombardovao Beograd", ali i scenarija za filmove, među kojima je i jedan Živka Nikolića – "Čudo neviđeno", te serijal "Tesna koža" iz koga je nastao i jedan od najpopularnijih filmskih i televizijskih junaka – Srećko Šojić u tumačenju maestralnog Laneta Gutovića.

Ništa manje upečatljiv je jedan od takođe amblematskih likova Pavićevog pera – Borivoje Šurdilović Šurda iz "Vrućeg vetra", serije kojoj ni brojne reprize ne mogu ništa – jednako je gledana i voljena.

Poslednja serija koju je snimio – "Junaci našeg doba" – premijerno je emitovana od 2019. do 2021. godine. Od tada nije pisao za televiziju, ali izvesno je da ćemo reprize njegovih serija gledati još dugo.

Goran Petrović

Pisac i akademik Goran Petrović preminuo je 26. januara posle kraće i teške bolesti.

Rođen je u Kraljevu 1. jula 1961. godine, a njegovi romani i zbirke priča objavljeni su u više od 130 izdanja, od čega je 60 izdanja u prevodima na 15 jezika.

Na književnu scenu stupio je knjigom kratke proze "Saveti za lakši život" 1989. godine. Od tada je objavio romane "Atlas opisan nebom", "Opsada crkve Svetog Spasa", "Sitničarnica 'Kod srećne ruke'", "Papir" i "Ikonostas".

Neka od Petrovićevih proznih dela su adaptirana za pozorište, televiziju i radio, a dobitnik je više književnih priznanja - "Meša Selimović", Ninova nagrada za roman godine, "Vitalova", "Beogradski pobednik" i mnoge druge.

Bio je član Srpskog književnog društva i Srpskog PEN centra. Za redovnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti izabran je 8. novembra 2018. godine.

Radmila Živković

Glumica Radmila Živković preminula je 20. septembra u 72. godini u Beogradu. Bila je filmska, pozorišna i televizijska glumica, a karijeru je počela krajem šezdesetih, da bi otad igrala u nekoliko desetina filmova.

Najpoznatiji među njima su "Naivko", "Sabirni centar", "Mrtav ’ladan" i "Polažajnik". Poznata je i po ulogama Đilde u TV seriji "Srećni ljudi", Jovanke Ljutić u "Stižu dolari", ali i po "Ulici lipa", gde je igrala glavnu ulogu.

Živković je mlađim generacijama najpoznatija kao tetka Doka u velikom bioskopskom hitu "Zona Zamfirova".

Februara 2023. dodljen joj je Sretenjski orden drugog stepena.

Zoran Erić

Kompozitor Zoran Erić preminuo je 20. januara u 74. godini.

Rođen je 1950. u Beogradu, a diplomirao je i magistrirao kompoziciju na Fakultetu muzičke umetnosti (FMU) u klasi Stanojla Rajičića.

Usavršavao se kraće vreme na Orfovom institutu u Salcburgu i na majstorskom kursu Vitolda Lutoslavskog u Grožnjanu.

Bio je šef Katedre za kompoziciju, prodekan FMU, potom prorektor, a zatim i rektor Univerziteta umetnosti u Beogradu.

Njegov opus obuhvata dela različitih žanrova koja su izvođena u gotovo svim zemlјama Evrope, SAD, Kini i Australiji, a izvodili su ih ugledni domaći i inostrani ansambli kao što su gudački orkestri "Dušan Skovran", Gudači Gildhola, Sveti Đorđe, Krajzler londonski gudači, Zagrebački solisti, 12 čelista Berlinske filharmonije, Kamerni orkestar Detroita, Gudački orkestar Kremlјa, Camerata Serbica, Banatska filharmonija, Simfonijski orkestar RTS, Collegium musicum, Beogradska filharmonija, Irski kamerni orkestar.

U njegovom stvaralaštvu posebno mesto zauzima i obiman ciklus muzike za pozorište i film. Sarađivao je sa našim najistaknutijim pozorišnom stvaraocima kao što su Sonja Vukićević, Gorčin Stojanović, Nikita Milivojević, Vida Ognjenović, Nebojša Bradić, Ivana Vujić, Milan Karadžić, Haris Pašović, Dejan Mijač, Boro Drašković, Egon Savin i drugi.

Dobitnik je velikog broja nagrada i priznanja za svoje stvaralaštvo među kojima su najznačajnije Oktobarska nagrada grada Beograda, YUSTAT Grand Prix za pozorišnu muziku, dve Zlatne mimoze za filmsku muziku, dve Sterijine nagrade za pozorišnu muziku, Velika zlatna medalјa Univerziteta umetnosti u Beogradu.

Jedini je od srpskih kompozitora koji je četvorostruki dobitnik najvećeg priznanja u oblasti muzičkog stvaralaštva u Srbiji - Mokranjčeve nagrade.

Rada Đuričin

U Beogradu je 4. septembra preminula Rada Đuričin, jedna od najznačajnijih jugoslovenskih i srpskih glumica i dugogodišnja članica ansambla Jugoslovenskog dramskog pozoršta.

Rođena je 31. maja 1934. u Vršcu, u kom je završila osnovnu školu i gimnaziju, a studije glume upisala je 1954. nа Аkademiji za pozorište, film, radio i televiziju u Beogradu, u klasi profesora Josipa Kulundžića, zajedno sa Radmilom Andrić, Nikolom Simićem, Ružicom Sokić, Batom Živojinovićem…

Diplomirala je 1958, a sledeće godine i jugoslovensku književnost na Filozofskom fakultetu u Beogradu.

Debitovala je 1958. glavnom ulogom u predstavi "Dnevnik Ane Frank" Narodnog pozorišta u Beogradu. Članica ansambla Jugoslovenskog dramskog pozorišta bila je od 1958. do 1998. godine, gde je odigrala preko četrdeset predstava.

Rada Đuričin ostvarila je veliki broj uloga i u drugim pozorištima ali i u skoro trideset igranih filmova i pedeset televizijskih produkcija.

Film "Osma vrata" doneo joj je Debitantsku nagradu na Filmskom festivalu u Puli 1959. godine, a Nagradu za epizodnu ulogu u filmu "Parlog" dobila je na Filmskim susretima u Nišu 1974.

Napisala je i objavila dve knjige: "Tajna crne ruke: dnevnik jedne glumice" (1999) i "Moje monodrame" (2005).

Raša Todosijević

Dragoljub Raša Todosijević, multimedijalni umetnik koji se bavio performansom, instalacijama i slikarstvom preminuo je 2. decembra u Beogradu. Todosijević je rođen 1945. godine, a nakon što je diplomirao 1969. godine na Akademiji likovnih umetnosti u Beogradu, bio je među umetnicima koji su imali radikalan otklon od ideologije i prakse socijalističkog modernizma.

Delio je senzibilitet sa Marinom Abramović, Erom Milivojevićem, Nešom Paripovićem, Zoranom Popovićem i Gergeljom Urkomom, koji su bili okupljeni oko Studentskog kulturnog centra Beograda.

Todosijević se pročuo radovima poput "Šta je umetnost?“ (Was ist Kunst?) i "Bog voli Srbe" (Gott liebt die Serben), a izlagao je samostalno, kao i na brojnim grupnim izložbama u zemlji i inostranstvu.

Njegova dela otkupljivao je Muzej savremene umetnosti u Beogradu, Muzej moderne umetnosti u Ljubljani, pariski Centar Žorž Pompidu – Bobur, stokholmski Muzej moderne umetnosti, Tejt muzej u Londonu i drugi.

Todosijević je bio dobitnik brojnih nagrada u zemlji i inostranstvu, među kojima su nagrada 50. Oktobarskog salona u Beogradu, "Ivan Tabaković" Srpske akademije nauka i umentosti, Udruženja likovnih umetnika Srbije za životno delo, a predstavljao je Srbiju na 54. Bijenalu u Veneciji 2011. godine.

Robert Nemeček

Robert Nemeček, muzičar, urednik, organizator događaja i zaljubljenik u film preminuo je 9. januara u 75. godini.

Bio je iskusni medijski profesionalac i slobodni konsultant za medije sa preko 13 godina iskustva u ovoj oblasti. Obavljao je različite ključne uloge u televizijskoj industriji, pokazujući svoju stručnost i liderstvo.

Nemeček je ostavio veliki trag na domaću i jugoslovensku umetnost. Bio je osnivač i vođa grupe Pop Mašina.

Boravio je u Velikoj Britaniji, gde je izučavao muzičku produkciju i modernu televiziju, pa devedesetih u TV Politici, kasnije TV Pinku i RTS, menja koncept filmskog i zabavnog programa uvodeći moderne filmove i serije, dostižući maksimum gledanosti.

Srpsku javnost upoznao je sa "Simpsonovima", "Nikitom", "Sopranovima", "Dosijeom iks", "Prijateljima" i drugim, dok je bio urednik na TV Politika, Pink, B92 i RTS.

Radoslav Petković

Jedan od najvažnijih savremenih srpskih pisaca Radoslav Vava Petković, preminuo je 28. oktobra u 71. godini u Novom Sadu.

Rođen je 21. jula 1953. u Beogradu i pisao romane, priče i eseje, koji su nagrađivani najuglednijim književnim priznanjima u bivšoj Jugoslaviji i kasnije Srbiji.

Objavio je romane "Put u Dvigrad" (1979), "Zapisi iz godine jagoda" (1983), "Senke na zidu" (1985), "Sudbina i komentari" (1993), "Savršeno sećanje na smrt" (2008), "Sudbina i komentari, dopunjeno izdanje" (2022).

Tri Petkovićeva romana ("Senke na zidu", "Sudbina i komentari" i "Savršeno sećanje na smrt") i obe zbirke priča prevedeni su na francuski jezik i objavljeni u Francuskoj; njegova dela prevođena su i na mađarski, grčki, engleski, italijanski, slovenački, slovački, nemački i bugarski.

Toni Montano

Velibor Miljković, poznatiji kao Toni Montano, preminuo je 22. maja u 62. godini u Beogradu.

Miljković je započeo karijeru kao pevač u pank rok bendu "Radost Evrope", koji je formiran 1979. godine, a nakon njegovog raspada solo karijeru nastavio je pod scenskim imenom inspirisanim glavnim akterom iz kultnog filma "Lice sa ožiljkom".

Prvi album "Toni Montano" objavio je 1986. godine na kom se nalazio niz njegovih obrada, a usledili su "Talični Tom je mrtav" (1987) i "Mi smo iz Beograda" (1988).

Nakon devedesetih, napravio je nekoliko godina pauze, a zatim od 2006. pa sve do 2019. objavio nekoliko kompilacija.

Poslednji studijski album "Srečan rođendan" objavio je 1999. godine, a singl "Neću da budem šljam" 2021. godine.

Svetomir Arsić Basara

Vajar i pisac, akademik Svetomir Arsić Basara preminuo je u 96. godini u Beogradu.

Predavao je na Višoj pedagoškoj školi i Akademiji umetnosti u Prištini. Osnivač je Likovne kolonije u Dečanima, a inicirao je osnivanje Kluba likovnih umetnika Kosova i Metohije.

Prvi rad "Glava devojčice" izvajao je 1950 godine. Pisao je studije o skulpturi, likovne kritike i pripovetke, a prepoznatljiv je po monumentalnom ciklusu skulptura inspirisanih nacionalnom istorijom i njenim junacima.