"Arheološko blago" kod Perućca: Kakvu tajnu kriju izuzetno stari stećci

Bajina Bašta i jezero Perućac su među najatraktivnijim turističkim lokacijama u Srbiji, ali osim veličanstvene i jedinstvene lepote na toj teritoriji krije se i veliko kulturno-istorijsko bogatstvo. Tu je najviše pronađenih izuzetno starih stećaka smeštenih na dve lokacije u Perućcu i Rasištu.

"Nastajali su od XII do XVI veka, a razlikuju se ležeći i uspravni stećci. Mramorje ili Bagruša u Perućcu je srednjovekovna nekropola sa stećcima. Ubraja se među najveće i najočuvanije srednjovekovne nekropole u Podrinju. Od nekada uočenih 200 stećaka, sačuvalo se 88 tipa ploče, slemenjaka sa i bez postamenta, sanduka sa i bez postamenta i dva amorfna. Različitih su dimenzija i u celini fino obrađeni, a na samo jednom se nazire veći reljefni cvetoliki ornament", izjavio je za RINU Ranko Milanović iz Nacionalnog parka "Tara".

Zajednički naziv stećaka iz Rasišta i Perućca jeste Mramorje i kao takvi zajedno sa nalazištem u Prijepolju i stećcima u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i Crnoj Gori upisani su na UNESKO listu svetske kulturne baštine kao zajedničko blago ove četiri države.

RINA

"Istraživanje nekropole u Perućcu započela je arheološka ekipa Narodnog muzeja iz Beograda u toku 2010. godine, a ispitano je osam skeletnih grobova, ispod četiri slemenjaka i pod jednim sandukom i pločom. Pokojnici različite polne i starosne strukture, polagani su u pravougaone rake, pokrivani daskama i orijentisani po pravcu zapad-istok sa devijacijama prema severu", rekao je Milanović.

Dodaje da su u dva groba otkriveni srebrni novčići iz XV veka, koji potvrđuju korišćenje groblja u ovom periodu, što ne isključjuje da je ono korišćeno i ranije, kao i da je konzervaciju nekropole izvršio Republički Zavod za zaštitu spomenika kulture u leto 2011. godine.

RINA

Stećci se ponekad mogu pronaći sa uklesanim slikovnim ukrasima ili natpisima, a mahom su smešteni u grupama, u porodičnim, plemenskim i seoskim ili i vlastelinskim nekropolama, uz crkve ili mimo njih.

Ovi srednjovekovni spomenici su najčešće ukrašeni povijenom lozicom, rozetama, krstovima, štitovima i mačevima, lukom i strelom, ljudskim i životinjskim figurama, scenama lova na jelene, scenama turnira, geometrijskim ornamentima. Od ukupno 363 stećka sa natpisima, preko 350 stećaka nosi natpise ćiriličnim pismom.

Mramorje u Rastištu čine dve nekropole sa stećcima koje datiraju iz XIV i XV veka, a nalaze se na potesima Uroševine i Gajevi međusobno udaljene oko 500 metara. Nekropola nije arheološki istražena, a konzervaciju je obavio Republički zavod za zaštitu spomenika kulture iz Beograda u toku 2012. godine.