Sto godina od smrti kralja Petra Prvog Karađorđevića

Obeležavanje 100 godina od smrti kralja Petra Prvog Karađorđevića obeleženo je na Oplencu liturgijom, a zatim i parastosom u Crkvi Svetog Ðorđa.

Liturgiju i parastos služio je patrijarh Srpske pravoslavne crkve Porfirije, uz sasluženje vladike šumadijskog Jovana, niškog Arsenija i vladike umirovljenog Georgija.

Nakon toga, položeni su venci, a ceremoniju je predvodila ministarka za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Darija Kisić Tepavčević, kao izaslanica predsednika Republike. Ministarka je poručila da će kralj Petar ostati upamćen kao jedan od najznačajnijih srpskih vladara i da Srbija danas, stoji uspravno i časno, onako kako je hrabro stajala i u vreme kralja Petra Prvog.

Pored Kisić Tepavčević, vence u Crkvi svetog Ðorđa su položili i predstavnici Ministarstva odbrane i Vojske Srbije, princ Aleksandar Karađorđević i princeza Katarina, predstavnici Srba iz regiona, opštine Topola i Zadužbine kralja Petra.

Kisić je poručila da nam je kralj Petar Prvi u amanet ostavio da branimo slobodu Srbije i srpskog imena, ne predajući ni jedan pedalj svete srpske zemlje, dodajući da je Srbija najveći uspeh ostvarila u vreme vladavine Kralja Petra Prvog Karađorđevića.

"Okupili smo se da odamo poštu velikanu naše istorije, kralju Petru Prvom, kralju pobedniku, kralju oslobodiocu, kralju ujedinitelju, našem čika Peri, kako su ga njegovi Šumadinci, narod i verni saborci, iz ljubavi i poštovanja oslovljavali. Okupili smo se u duhu sabornosti, sloge, narodnog jedinstva, i sveukupnog napretka srpske države, kako je kralj Petar voleo da čini za vreme svoje vladavine Srbijom", rekla je Kisić Tepavčević.

Wikipedia.org/Wsrpskidespot org

Ona je istakla da je zahvaljujući skromnosti, od nepoznate osobe u Srbiji za kratko vreme postao jedan od najpopularnijih vladara u modernoj srpskoj političkoj istoriji, ne samo u Kraljevini Srbiji, već i kod delova srpskog naroda koji su živeli pod vlašću Austrougarske, ali i Turske.

Navela je da su kralja Petra pored Srba, poštovali i drugi slovenski narodi koji su živeli u Austrougarskoj i koji su smatrali da će, prema rečima ministarke, Srbija povesti borbu za nacionalno oslobođenje ne samo Srba, već i drugih slovenskih naroda.

Kisić Tepavčević je podsetila da je kralj Petar Prvi tokom osamnaestogodišnje vladavine stvorio demokratsku, ustavnu, parlamentarnu monarhiju, kao i snažnu vojsku koja je dovela do pobede u balkanskim ratovima, kao i u Prvom svetskom ratu.

Vodio je državnu politiku koja je dovela do oslobođanja Stare Srbije od viševekovne osmanske vladavine, a značajan doprinos dao je stvaranju Kraljevine Srba Hrvata i Slovenaca.

"Kralj Petar Prvi Karađorđević, nesumnjivo, ostaće upamćen kao jedan od najznačajnijih srpskih vladara koji je zajedno sa svojim narodom, vojskom i oficirima, proživeo sve strahote albanske golgote u jesen i zimu 1915-1916. godine", navela je Kisić.

Princ Aleksandar Karađorđević, koji je sa kraljevskom porodicom prisustvovao obeležavanju jednoh veka od smrti njegovog pradede, istakao je da je blizak odnos kralja Petra Prvog prema narodu bio veoma poseban i da su ga zbog njegove jedinstvenosti i skromnosti ljudi doživljavali kao nekog svog.

"On je bio i ostao naš čika Pera. Kralj Petar Prvi nije samo deo naše slavne prošlosti, on je naša inspiracija za bolju budućnost. Neka mu je večna slava", rekao je princ Karađorđević.

Kralj Petar I Oslobodilac 

Kralj Petar Prvi Karađorđević, rođen je kao peto dete kneza Aleksandra i kneginje Perside uoči Petrovdana 1844. godine, a zbog zasluga u Balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu u srpskom narodu ostao zapamcen kao kralj Petar Prvi Oslobodilac.

Školovanjem u Parizu otvorio je vidike ka idejama političkog liberalizma, parlamentarizma, demokratije i njenih institucija, a na sajtu Kuće kralja Petra može se pročitati da je upravo on prvi preveo knjiga engleskog političara i filozofa Džona Stjuarta Mila "O slobodi", za koju je napisao predgovor.

Posle ubistva kneza Mihaila u maju 1868, politički krugovi bliski dinastiji Obrenović priključili su novom srpskom Ustavu i odredbu kojom se porodici Karađorđević zabranjuje povratak u otadžbinu i oduzima sva imovina.

profimedia

Knežević Petar tada se pridružio Legiji stranaca francuske vojske i sa njom je učestvovao u ratu između Francuske i Pruske, zbog čega je odlikovan Ordenom Legije časti. Godine 1875. radio je na organizovanju i aktivno učestvovao u Bosansko-hercegovačkom ustanku. Nakon neuspele Topolske bune 1877, vodio je živu političku aktivnost.

U leto 1883. godine na Cetinju se oženio Kneginjom Ljubicom – Zorkom, najstarijom kćerkom crnogorskog knjaza Nikole. U tom braku rođeno je petoro dece: ćerke Jelena i Milena (umrla kao dete), i sinovi Đorđe (odrekao se prava nasledstva prestola 1909), Aleksandar i Andrija (umro kao dete). Posle kraćeg boravka u Parizu, porodica Karađorđević preselila se na Cetinje, gde je ostala sledećih deset godina. Zbog lošeg materijalnog položaja, knežević Petar prodao je kuću u Parizu 1894, i nastanio se sa porodicom u Ženevi. Njegovi kontakti sa ljudima iz Srbije, naročito sa vođom radikala Nikolom Pašićem nikada nisu prestajali.

Tokom 1897, odlazi u Rusiju i biva primljen kod cara Nikolaja II. Tri godine kasnije pokušao je da se sporazume sa Kraljem Aleksandrom Obrenovićem o priznavanju prinčevske titule i povraćaju oduzete imovine, ali bez uspeha. 

U noći između 28. i 29. maja 1903. oficiri zaverenici ubili su Kralja Aleksandra Obrenovića i Kraljicu Dragu. Vojska je na svoju ruku izvela državni udar i proglasila kneževića Petra Karađorđevića za kralja Srbije, što je svojim izborom potvrdila Narodna skupština 15. juna. Posle 45 godina Karađorđevo potomstvo ponovo dolazi na čelo srpske države, čime počinje novi period u njenom razvoju. "Želim da budem pravi ustavni Kralj Srbije", rekao je kralj Petar I u svom proglasu tokom polaganja zakletve.

Od samog početka svoje vladavine, Kralj Petar I suočio se sa ozbiljnim preprekama. Zemlja je bila rastrzana unutrašnjom političkom borbom, a Austrougarska, isprva naklonjena novom srpskom Kralju, postala je ubrzo otvoreni neprijatelj Srbije, naročito posle krize izazvane aneksijom Bosne i Hercegovine 1908. godine.

Prvi balkanski rat protiv Turske 1912. i Drugi, protiv Bugarske 1913, okončani su trijumfom srpske vojske pod vrhovnom komandom kralja Petra I i oslobađanjem Raške oblasti, Kosova, Metohije i Makedonije i njihovim pripajanjem Srbiji.

Wikipedia.org/digitalna nb

Usled stalnih i teških napora u Balkanskim ratovima, zdravstveno stanje kralja Petra I se pogoršalo i on je 24. juna 1914. preneo kraljevska ovlašćenja na svog sina prestolonaslednika Aleksandra. Mesec dana kasnije, Austrougarska objavila je rat Srbiji, čime je započet Prvi svetski rat. Posle veličanstvenih pobeda na Ceru i Kolubari 1914, nakon ulaska Nemačke i Bugarske u rat 1915, srpska vojska bila je prinuđena na povlačenje i napuštanje zemlje. Albanska golgota ostavila je velikog traga na zdravlje ostarelog kralja. On je ipak doživeo da dočeka konačnu pobedu i oslobođenje Srbije i stvaranje nove države nastale ujedinjenjem Srba, Hrvata i Slovenaca.

Preminuo je 16. avgusta 1921. u Beogradu, u kući na Senjaku, u Vase Pelagića 40,  a sahranjen je u svojoj zadužbini na Oplencu. Zbog svojih zasluga u Balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu u srpskom narodu ostao je zapamćen kao Kralj Petar I Oslobodilac.