Opozicija optužuje Orbana da ulaganjima u inostranstvu pridobija glasove Mađara u susednim državama

Parlamentarni izbori u Mađarskoj planirani su u aprilu sledeće godine, a premijer Viktor Orban prvi put se suočava sa ujedinjenom opozicijom. Kako se datum glasanja približava, otvaraju se mnoga pitanja i pojavljuju različite taktike partija, a mađarski mediji pišu da je Orban odavno mislio na određeni procenat potencijalnih glasova od Mađara koji žive u inostranstvu. 

Prema navodima mađarskog portala HVG, Orban je tokom prethodnih godina nastavio da povećava sume novca predodređene za ulaganje u susednim zemljama, u kojima živi i mađarska manjina. 

Viktor Orban je po dolasku na vlast izmenio zakon o državljanstvu, što je dodatno olakšalo dobijanje mađarskog državljanstva za etničke Mađare koji imaju boravište van te zemlje. Ovaj potez je, kako pokazuju rezultati prethodnih izbora, pogodovao stranci Fides čiji je Orban lider. Kako navodi Euractiv, tokom 2010. je oko 5.400 etničkih Mađara koji žive u susednim zemljama, Rumuniji, Srbiji, Slovačkoj i Ukrajini, dobilo mađarsko državljanstvo, ali je taj broj do 2017. dostigao milion. 

Koliku podršku Orban ima upravo od glasača van zemlje, govori podatak da je na parlmentarnim izborima 2018. od 225.000 glasova koji su stigli od Mađara bez stalnog boravišta u Mađarskoj, 96 odsto bilo za Fides.

Takođe, pola godine pre izbora u Mađarskoj je povećan fond prekogranične pomoći i ulaganja. Kako navodi portal HVG, dugi niz godina rastu svote novca koje se izdvajaju za mađarska ulaganja u susednim državama, te često odstupaju od unapred planiranog budžeta. Naime, država distribuira pomoć kroz Fond Betlen Gabor kojim upravlja državna kompanija, a samo u 2020. taj fond je potrošio 351 milion evra za "pomoć u svrhe nacionalne politike", što je trostruko više od planiranog, preneo je HVG. Kako se dodaje, za 2021. godinu, prema prvobitnim planovima, fond Betlen je za "podršku nacionalnoj politici" izdvojiio 69 miliona evra.

Kritike opozicije

Zbog poteza vlade, Orban se susreo sa kritikama opozicije, koje navode da je Orban 2010. doneo zakon o državljanstvu u svrhu prikupljanja glasova.

Peter Marki-Zaj, zajednički kandidat opozicije za premijera je izjavio da sumnja da je Orbanova ljubav prema Mađarima u inostranstvu plod iskrenog entuzijazma, već da je reč o političkoj dobiti.

AP/Vadim Ghirda

Mijat Kostić iz organizacije Novi treći put navodi za Euronews Srbija da je zakon koji je donet omogućio da svi koji žive van Mađarske, a mogu da dokažu da su im preci rođeni u Mađarskoj pre 1918. godine, uz znanje mađarskog na nivou A1, stiču uslov za mađarsko državljanstvo, uz koje mogu zadržati ono koje već imaju.

Kako navodi, ovakva politika Viktora Orbana jeste neka vrsta meke moći, uticaj na proširenje nacionalnog identiteta.

"Mađari od 1919. pate, kada su izgubili 70 odsto stanovnoštva. Ovo je neki vid soft ekspanzije na susedne zemlje, Rumuniju, Slovačku, Hrvatsku, Srbiju, Ukrajinu", naveo je Kostić.

Koje zemlje su se bunile zbog ulaganja?

Godinama su rasla i ulaganja Mađarske u susedne zemlje, ali su se i menjala. Ranije je Mađarska davala pomoć crkvenim zajednicama i etničkim zajednicama Mađara, ali su se ulaganja vremenom proširila i na ozbiljne investicije. Kako navodi Euractiv, određena poljoprivredna preduzeća počela su da kupuju i obradivo zemljište u okolnim državama.

Osim opozicije u Mađarskoj, toj vrsti ulaganja usprotivile su se i određene zemlje u koje se ulaže. Kao prvi primer navodi se Slovačka, čiji je ministar spoljnih poslova Ivan Korčok to kritikovao u zvaničnom pismu mađarskom kolegi Peteru Sijartu, te je mađarska vlada odustala od planova bez objašnjenja. Takođe, nakon usvajanja zakona kojim je omogućen lakši dolazak do mađarskog državljanstva, Slovačka je svojim zakonom praktično zabranila dvojno državljanstvo.

Sa druge strane, predstavnici mađarske manjine u toj zemlji ne vide problem u postupcima mađarske vlade.

"To nije politika. Razgovarao sam o tome sa ministrom Korčokom i predložio da slovačka vlada uradi više za Mađare koji ovde žive. Iskreno, bio bih srećan da Slovačka podržava Slovake u inostranstvu kao što to radi Mađarska sa Mađarima", rekao je u intervjuu za Euractiv Bela Keseg, gradonačelnik grada Komarna na jugu Slovačke.

profimedia

Slična situacija je i u Rumuniji, gde je vlada izmenom zakona onemogućila mađarskim kompanijama ulazak na njihovo tržište. Rumunski premijer Ludovic Orban je tim povodom u avgustu izjavio da se "grantovi ne mogu dodeliti na etničkoj osnovi, već moraju biti usmereni na sve građane Rumunije", preneo je portal HVG.

"Države brinu za suverenitet"

Mijat Kostić iz organizacije Novi treći put rekao je za Euronews Srbija da ljudi koji su došli do mađarskog državljanstva daju podršku Orbanu, i da iz okolnih zemalja dolazi dosta glasova za Fides i da to utiče na izborni rezultat.

"To jeste prikupljanje glasačkog tela, ljudi koji dobiju državljanstvo uglasvnom glasaju za Fides, iz različitih razloga. Neki nisu upućeni u politiku, niti ih zanima, ali glasaju za Orbana, jer im je on omogućio dobijanje državljanstva. Naravno, uz državljanstvo idu pogodnosti kao što su putovanje po Šengen zoni, zaposlenje bilo gde u Mađarskoj ili u EU i prosto misle da je Orban zaslužan za to", objašnjava Kostić.

Kako dodaje, opozicija jeste u pravu kada kaže da se ulaganja koriste i u političke svrhe, kao i da je cilj zakona da privuče te ljude da glasaju, ali da bi ti glasovi išli i bilo kojoj drugoj stranci, da je donela taj zakon.

Tanjug/AP

Kada je reč o protivljenju određenih država, Kostić navodi da postoji bojazan od širenja mađarskog nacionalizma, kao i da bi se pojedini ekstremni nacionalisti zalagali za ujedinjenje sa mađarskom.

"Orbanova partija se odličila za umereni pristup, uglavnom kroz ekonomiju, razni biznismeni mađarskog porekla ili povezani sa mađaskom vladom dobijaju tendere, vrše pregovore i na taj način se mađarska moć širi u Slovačkoj, Ukrajini... To se gleda kao neki neprijateljski čin, udar na suverenitet, mogućnost da se građani okrenu mađarskoj, jer im je nešto omogućila", kaže Kostić za Euronews Srbija.

Kada je reč o Srbiji, tu je, kaže, malo drugačiji slučaj, zbog političkih okolnosti.

"U Srbiji je slučaj drugačiji. Imamo dobre odnose Vučića i Orbana, pa su svi ti dilovi u Vojvodini i sve što se tiče Srbije i Mađarske obostrano sklopljeni, tako da u Srbiji nemamo situaciju da se investicije povlače i da postoji neki animozitet", zaključuje Kostič.