Savet Evrope ponovo traži da Slovenija prizna srpski jezik kao manjinski, Ljubljana tvrdi da bi to bilo protivno njenim propisima

Savet Evrope (SE) ponovio je dugogodišnju preporuku Sloveniji da prizna srpski jezik kao tradicionalno manjinski jezik. Komitet eksperata Evropske povelje o regionalnim ili manjinskim jezicima SE pozvao se u izveštaju, usvojenom početkom jula, na svoju preporuku da se hrvatski, nemački i srpski, koji su tradicionalno prisutni u nekoliko područja Slovenije, priznaju kao tradicionalni manjinski jezici.

U Nacionalnom savetu Srba Slovenije, udruženju koje okuplja srpsku zajednicu u ovoj zemlji, rekli su za Radio Slobodna Evropa (RSE) da bi to doprinelo u naporima za negovanje kulture i jezika.

"Mi želimo da sačuvamo identitet našeg naroda sa punim poštovanjem prostora u kojem živimo", rekao je predsednik udruženja Nacionalni savet Srba Slovenije (NSSS) Branislav Rajić.

U Vladi Slovenije, pak, odgovaraju da se Evropska povelja o regionalnim ili manjinskim jezicima prema njihovom tumačenju, sadržanom u slovenačkoj Deklaraciji o potvrđivanju ove Povelje, ne može odnositi na srpski, hrvatski i nemački.

Srbi nemaju status nacionalne manjine

Srbi u Sloveniji nemaju status nacionalne manjine i nije poznato koliko ih živi u ovoj zemlji, članici Evropske unije.

Komitet stručnjaka Evropske povelje o regionalnim ili manjinskim jezicima saopštio je da su potrebni koraci da bi se srpski, hrvatski i nemački prepoznali kao tradicionalno manjinski jezici.

Kao neposredna mera preporučen je dijalog sa onima koji govore te jezike.

Komitet je u izveštaju, objavljenom 8. jula, naveo da što se tiče srpskog i hrvatskog jezika postojeći slovenački Savet o nacionalnim zajednicama bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije ne izgleda kao adekvatan okvir za konsultacije o hrvatskom i srpskom kao manjinskim jezicima, posebno jer se ovo telo, kako je navedeno, nije sastajalo više od godinu dana.

Preporuka Komiteta je bila i promovisanje svesti o tim jezicima i kulturama kao integralnom delu kulturne baštine Slovenije u obrazovanju i medijima.

„Vlasti nisu dale konkretne informacije, osim pozivanja na obavezu RTV Slovenije da podrži širenje znanja o drugim kulturama prisutnim u zemlji. Međutim, ostaje nejasno da li je i kako sadržaj programa javnog emitera osmišljen da promoviše svest o tim jezicima i kulturama“, navelo je ovo telo SE.

Savet Evrope je još 2014. godine tražio od slovenačkih vlasti da priznaju srpski, hrvatski i nemački kao tradicionalno manjinske jezike Slovenije i da u saradnji sa manjinama primeni Evropsku povelju o regionalnim i manjinskim jezicima.

Branislav Rajić, predsednik udruženja NSSS-a i poslanik u slovenačkom parlamentu rekao je za RSE da je pokrenuo inicijativu za izradu zakona koji bi usvojio preporuke Saveta Evrope.

„Taj zakon bi prema našim nacrtima trebalo da se nađe pred poslanicima do kraja ove godine“, naveo je Rajić.

U Savezu Srba Slovenije, krovnoj organizaciji Srba u ovoj zemlji formiranoj 2019. godine, kažu za RSE da preporuka Saveta Evrope u izvesnoj meri „dokazuje i da Srbi u Sloveniji zaslužuju status nacionalne manjine budući da se ta preporuka ne bazira samo na „brojnosti već više na ostalim činjenicama koje se tiču položaja Srba u Sloveniji“, a da bi dobijanjem statusa nacionalne manjine i srpski jezik bi postao zvaničan jezik manjine u Sloveniji.

Vladimir Kokanović, predsednik Saveza Srba Slovenije kaže da korišćenje srpskog jezika u Sloveniji zvanično nije moguće iako se „može reći da se u praksi razume“.

„Javna administracija u Sloveniji nema trenutno nikakvu obavezu da koristi srpski jezik, iako se može reći da postoji volja svih organa državne administracije da se pomogne ukoliko je to neophodno prilikom obavljanja raznih procedura i prihvatanja dokumentacije“, objasnio je Kokanović.

U Savezu Srba Slovenije navode da su inicirali projekat uvođenja srpskog jezika kao dopunske nastave u školama u Sloveniji jer, kako kažu, nije moguće da srpski jezik bude uvršćen u zvaničan i redovan školski program.

„Za taj program dopunske nastave srpskog jezika prijavilo se tokom prošle godine preko 1.500 dece što govori da je izuzetno veliko interesovanje za učenje srpskog jezika u Sloveniji, čak i u okviru dopunske nastave“, rekao je Kokanović.

Slovenija: Rešavamo pitanja sa Srbijom, Hrvatskom i Austrijom

Slovenačke vlasti su u dokumentu upućenom Savetu Evrope 2011. godine navele da je ocena Komiteta stručnjaka da hrvatski, nemački i srpski jezik potpadaju pod definiciju regionalnih ili manjinskih jezika, u skladu sa članom 1. Povelje, u suprotnosti sa stanovištem i pravnim tumačenjem Slovenije o opsegu primene Povelje.

Dalje se navodi da je Slovenija u Deklaraciji iz 2000. godine, kojom je ratifikovala Povelju, propisala da se italijanski i mađarski jezik smatraju regionalnim ili manjinskim jezicima na teritoriji Slovenije u skladu sa Evropskom poveljom o regionalnim i manjinskim jezicima. Takođe se Slovenija u Deklaraciji obavezala da odredbe Povelje primeni i na romski jezik.

"Slovenija čvrsto veruje da se Povelja ne može primeniti na druge jezike ako je u suprotnosti sa pravnim poretkom Slovenije i bez njenog pristanka", stoji u odgovoru Savetu Evrope.

Napominje se da Savet Evrope nije uložio prigovor nakon donošenja te Deklaracije.

Takođe je navedeno da Slovenija pitanja koja se odnose na zaštitu i promociju hrvatskog, nemačkog i srpskog jezika rešava u bilateralnim sporazumima sa Austrijom, Hrvatskom i Srbijom i da poštuje to što je potpisano u tim sporazumima.

Vlasti Slovenije su navele i da Ustav svima garantuje jednaka ljudska prava i osnovne slobode bez obzira na nacionalno poreklo, pravo da slobodno izraze svoju pripadnost naciji ili nacionalnoj zajednici, da razvijaju svoju kulturu i koriste svoj jezik i pismo.

„Ustav garantuje i pravo da koriste svoj jezik i pismo na način propisan zakonom“, dodaje se.

Zaključuje se da Vlada Slovenije ova pitanja rešava u dijalogu sa članovima srpske i hrvatske etničke zajednice i sa članovima etničke grupe koja govori nemački.

Slovenačke vlasti su Savetu Evrope predočile i da se srpski jezik može učiti kao strani u sklopu izbornih predmeta u osnovnim školama, kao i da su časovi maternjeg jezika i kulture obezbeđeni učenicima srpske nacionalnosti.

Nije poznato koliko Srba živi trenutno u Sloveniji. Prema popisu stanovništva iz 2002. godine, kada su se poslednji put građani izjašnjavali i o nacionalnoj pripadnosti, u Sloveniji je živelo 38.964 Srba, odnosno 1,98 odsto od 1.964.036 stanovnika.